Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh việc hạn chế sử dụng xe máy xăng để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và chuyển dịch sang phương tiện giao thông xanh, sạch, nhu cầu về xây dựng và áp dụng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho môtô, xe máy điện đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chỉ thị về việc cấm xe máy xăng trong vành đai 1 từ ngày 1/7/2026, mở rộng ra vành đai 2 vào năm 2028 và vành đai 3 vào năm 2030, đồng thời hạn chế cả ô tô chạy xăng dầu. Điều này không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc kiểm soát ô nhiễm môi trường mà còn định hướng cho sự phát triển của thị trường xe điện tại Việt Nam.
Trước nhu cầu chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện của người tham gia giao thông, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia – Bộ Khoa học và Công nghệ đã tích cực xây dựng và ban hành hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo sự an toàn và hiệu suất của môtô, xe máy điện. Việt Nam đã ban hành 21 tiêu chuẩn và 12 quy chuẩn áp dụng cho môtô, xe máy điện, cùng 12 tiêu chuẩn về trạm, trụ sạc và thiết bị liên quan. Hiện có 20 tiêu chuẩn khác đang được xây dựng và dự kiến ban hành trong năm 2025.
Các tiêu chuẩn đối với môtô, xe máy điện được phân thành ba nhóm chính: tiêu chuẩn an toàn, tiêu chuẩn thử nghiệm pin, ắc quy và tiêu chuẩn về thiết bị điện trên xe. Nhóm tiêu chuẩn an toàn bao gồm 9 tiêu chuẩn, quy định về các đặc tính kỹ thuật an toàn khi vận hành xe, khả năng bảo vệ khi xảy ra va chạm, cũng như các yêu cầu về hệ thống tích điện nạp lại được và mức tiêu hao năng lượng của xe. Về pin và ắc quy, các tiêu chuẩn yêu cầu thử nghiệm nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và hiệu suất của hệ thống lưu trữ năng lượng.
Thiết bị điện trên xe cũng phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về chuyển mạch điện/điện tử, hệ thống dẫn động điện và hiệu suất năng lượng của hệ thống phanh. Đối với trạm sạc, Việt Nam đã ban hành các tiêu chuẩn về cáp sạc, thiết bị điều khiển và bảo vệ cáp đầu vào dùng cho xe điện, cũng như hệ thống lắp đặt điện hạ áp và hệ thống trạm sạc có dây.
Trong thời gian tới, sẽ có thêm các tiêu chuẩn mới liên quan đến phích cắm, ổ cắm, đầu nối và ổ nối vào xe điện, hệ thống truyền năng lượng không dây, cùng một số tiêu chuẩn cho hệ thống sạc điện có dây. Sự hoàn thiện của hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật không chỉ đảm bảo sự an toàn cho người sử dụng mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường xe điện tại Việt Nam.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, nhấn mạnh rằng tiêu chuẩn không chỉ là khuôn khổ kỹ thuật mà còn là công cụ định hướng phát triển công nghệ, sản phẩm, thị trường. Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật đóng vai trò quan trọng như một công cụ dẫn đường, giúp định hướng và kiểm soát sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện.
Luat Giao thông đường bộ 2008 quy định rõ ràng về phân loại môtô điện và xe máy điện dựa trên công suất động cơ điện và tốc độ thiết kế. Sự phân biệt này giúp cơ quan quản lý nhà nước trong việc xây dựng và ban hành các chính sách, quy định phù hợp cho sự phát triển của từng loại hình phương tiện.
Quy chuẩn và tiêu chuẩn là những quy định về chất lượng, kỹ thuật nhằm đảm bảo cho sự phát triển an toàn và bền vững của thị trường. Trong khi tiêu chuẩn là những khuyến nghị tự nguyện áp dụng, quy chuẩn lại là bắt buộc phải áp dụng theo quy định pháp luật. Sự kết hợp giữa tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật sẽ tạo ra một khuôn khổ toàn diện cho sự phát triển của công nghệ xe điện tại Việt Nam.