Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Một bộ phận dân cư ủng hộ việc thu phí, cho rằng đây là một giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, một số người khác lại phản đối, quan điểm rằng các di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị đem ra mua bán.
Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh, là một điển hình cụ thể. Nơi đây, cách khu vực dân cư chỉ 5 cây số, thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc. Thế nhưng, việc vận hành và quản lý khu di tích này do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp phải nhiều khó khăn do thiếu thốn nguồn lực tài chính. Nguồn thu từ việc bán vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy giá trị của di tích.
Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc thu phí tham quan di tích là một nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc thu phí thường gặp phải sự phản ứng từ dư luận xã hội. Do đó, để việc thu phí được thực hiện một cách hợp lý và nhận được sự đồng thuận từ xã hội, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản.
Thứ nhất, cần phải minh bạch mục đích thu phí, công khai nguồn thu và cách thức sử dụng nguồn thu cho các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Điều này sẽ giúp tạo dựng niềm tin từ công chúng và đảm bảo rằng nguồn thu được sử dụng đúng mục đích.
Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cũng như cư dân địa phương. Điều này không chỉ thể hiện sự trân trọng và tri ân đối với những người có công mà còn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các tầng lớp dân cư dễ bị tổn thương.
Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo trong việc quản lý và sử dụng nguồn thu từ vé tham quan. Điều này có nghĩa là cần cân nhắc và tìm ra các giải pháp phù hợp để tấm vé tham quan không trở thành một rào cản mà trở thành một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho tương lai.