Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc liên quan đến hành vi bắt cóc trực tuyến (online) và lừa đảo qua mạng nhắm vào trẻ vị thành niên đã liên tục được ghi nhận, gây nên những lo lắng và hoang mang trong dư luận xã hội. Những trường hợp này đã cho thấy sự nguy hiểm của việc thiếu kỹ năng tự bảo vệ trong môi trường trực tuyến, khi trẻ vị thành niên dễ dàng trở thành mục tiêu của kẻ xấu do thiếu kinh nghiệm và kỹ năng đối phó.
Các chuyên gia giáo dục và tâm lý học đã lên tiếng về vấn đề này, đặc biệt là về tầm quan trọng của việc trang bị kiến thức và kỹ năng tự bảo vệ cho học sinh. Theo Tiến sĩ Vũ Thu Hương, một chuyên gia giáo dục nổi tiếng và nguyên giảng viên tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, trẻ vị thành niên thường có tâm lý ham khám phá, tò mò với những điều mới mẻ, và khát khao được công nhận. Điều này khiến các em dễ bị cuốn vào những lời dẫn dụ hấp dẫn và đầy tính kích thích từ kẻ xấu trên mạng internet.
Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng Nguyễn Văn Duẩn, chuyên gia tại Phòng Tâm lý học đường thuộc Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Lê Quý Đôn, cũng đồng ý rằng trẻ em thiếu kỹ năng nhận diện và ứng phó với lừa đảo, đặc biệt trong môi trường phi vật lý như không gian mạng. Điều này làm tăng nguy cơ bị tấn công và bị lợi dụng trong không gian trực tuyến.
Thầy Nguyễn Đức Phú, giáo viên kỹ năng sống tại Trường Phổ thông liên cấp Phenikaa, chỉ ra rằng khi cha mẹ quá bận rộn và ít có thời gian trò chuyện với con cái, hoặc thường xuyên áp đặt, các em sẽ cảm thấy cô đơn và dễ bị thao túng. Lúc này, thế giới ảo trở thành nơi để các em tìm kiếm sự chia sẻ và đồng cảm. Kẻ xấu có thể lợi dụng kẽ hở này, đóng vai trò một người bạn thấu hiểu và kiên nhẫn lắng nghe để dần dần thao túng tâm lý và chiếm được lòng tin của các em.
Để bảo vệ trẻ và giúp các em an toàn trong môi trường trực tuyến, các chuyên gia khuyên rằng nhà trường và phụ huynh cần chủ động trang bị cho học sinh những kỹ năng tự vệ thiết yếu trong thời đại số. Một cách để thực hiện điều này là tích hợp các buổi học về an toàn không gian mạng và kỹ năng nhận diện lừa đảo vào chương trình học cũng như các hoạt động ngoại khóa.
Cũng như cần có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục an toàn trên không gian mạng cho học sinh. Sự phối hợp này có thể được thực hiện thông qua các hoạt động giáo dục toàn diện, đặc biệt là trong việc trang bị kỹ năng phòng tránh và ứng phó với các tình huống rủi ro trực tuyến.
Các chuyên gia đồng tình rằng không có giải pháp đơn lẻ nào có thể hoàn hảo và đủ để giải quyết vấn đề. Chỉ khi cả gia đình và nhà trường cùng chung tay hành động một cách quyết liệt và thấu hiểu, chúng ta mới có thể hy vọng bảo vệ con trẻ và giúp các em trở thành công dân số an toàn và có trách nhiệm.