Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST) đã đạt được một phát hiện quan trọng khi ghi nhận những hố đen đầu tiên đang “ngốn” các ngôi sao trong các thiên hà bị bụi vũ trụ che khuất. Thông tin này được công bố trong một nghiên cứu trên tạp chí Astrophysical Journal Letters vào ngày 1/8.

Sử dụng khả năng quan sát hồng ngoại vượt trội của mình, JWST đã có thể nhìn xuyên qua lớp bụi dày đặc để phát hiện ra các sự kiện hiếm gọi là TDE (tidal disruption event), xảy ra khi một ngôi sao bị kéo vào quá gần một hố đen và bị kéo giãn thành đĩa khí nóng trước khi bị nuốt chửng.

Thông thường, TDE được phát hiện thông qua bức xạ tia X, cực tím hoặc ánh sáng khả kiến phát ra từ khí sao bị nung nóng. Tuy nhiên, trong môi trường đầy bụi, các tín hiệu này gần như bị chặn hoàn toàn.

Nhưng JWST đã tận dụng được khả năng phát ra ánh sáng hồng ngoại của bụi vũ trụ sau khi hấp thụ năng lượng, cho phép kính viễn vọng này phát hiện ra các tín hiệu đặc trưng.

Tiến sĩ Megan Masterson, nhà vật lý thiên văn tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cho biết JWST gần như là cách duy nhất để nghiên cứu các hố đen đang ăn sao nhưng bị bụi che kín.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng JWST để tập trung vào 4 trường hợp tiềm năng và phát hiện ra các nguyên tử bị ion hóa mạnh – một dấu hiệu rõ ràng cho thấy có bức xạ năng lượng cao từ hố đen đang hoạt động.

Đồng thời, dấu vết của bụi silicat cũng cho thấy các sự kiện này nhiều khả năng liên quan đến các hố đen “ngủ yên” vừa tỉnh dậy để “ăn nhẹ” một ngôi sao.

Mô phỏng máy tính sau đó đã xác nhận các quan sát của JWST hoàn toàn phù hợp với kịch bản TDE.

Phát hiện này không chỉ giúp các nhà khoa học hiểu rõ hơn về cách các hố đen hoạt động trong môi trường nhiều bụi – vốn chiếm phần lớn vũ trụ, mà còn mở ra một phương pháp mới để “nhìn thấy” những hố đen từ trước đến nay gần như vô hình.

Các đài quan sát tia X trên Trái Đất đã phát hiện một sự kiện vũ trụ hiếm gặp, hé lộ về sự tồn tại của một loại ‘quái vật vũ trụ’ bí ẩn. Sự kiện này liên quan đến một nguồn tia X mạnh được gọi là HLX-1, nằm trong một thiên hà cách chúng ta khoảng 450 triệu năm ánh sáng.

Các nhà khoa học đã xác định rằng HLX-1 là kết quả của một vụ lỗ đen xé sao, hay còn gọi là ‘gián đoạn thủy triều’ (TDE). Trong sự kiện này, một lỗ đen khối lượng trung bình đã thức giấc và bắt đầu “ăn thịt” một ngôi sao. Điều đặc biệt là lỗ đen này được cho là có khối lượng trung gian, nằm giữa lỗ đen siêu khối và lỗ đen khối lượng sao, với khối lượng nặng gấp 100-100.000 lần Mặt Trời.

Sự tồn tại của loại lỗ đen này đã được lý thuyết hóa, nhưng chưa bao giờ được quan sát trực tiếp. Việc phát hiện ra HLX-1 đã mở ra một cánh cửa mới cho việc nghiên cứu về sự hình thành của lỗ đen siêu khối và giúp giải đáp các bí ẩn về vũ trụ.

Sự kiện HLX-1 đã được quan sát lần đầu tiên vào năm 2009, sau đó nó sáng hơn gấp 100 lần vào năm 2012 và mờ đi vào năm 2023. Các nhà khoa học tin rằng lỗ đen này có thể đã gắn bó với một ngôi sao khổng lồ và ăn dần ngôi sao, dẫn đến các vụ bùng nổ lặp đi lặp lại.

“Bây giờ chúng ta cần chờ xem liệu nó có bùng phát nhiều lần không, hay có một điểm khởi đầu, một đỉnh điểm, và bây giờ nó sẽ giảm dần cho đến khi biến mất,” nhà thiên văn học Roberto Soria thuộc Viện Vật lý thiên văn quốc gia Ý, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết.

Sự phát hiện này mang lại hy vọng mới cho việc nghiên cứu về sự hình thành của lỗ đen siêu khối và giúp giải đáp các bí ẩn về vũ trụ. Các nhà khoa học hy vọng rằng việc nghiên cứu thêm về HLX-1 sẽ giúp họ hiểu rõ hơn về các quá trình vũ trụ và sự tiến hóa của các thiên thể trong vũ trụ. Thông tin chi tiết về phát hiện này có thể được tìm thấy tại https://academic.oup.com/mnras/article/523/2/2025/7283032.

Trong một bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực thiên văn học, một đội ngũ các nhà khoa học quốc tế đã xác nhận sự hiện diện của một hành tinh nằm trong vùng có thể ở được, nơi điều kiện lý tưởng cho sự sống tồn tại được đáp ứng. Hành tinh này được gọi là L98–59 f, là một “siêu Trái Đất” quay quanh một sao lùn đỏ tên là L98–59, cách Trái Đất của chúng ta khoảng 35 năm ánh sáng.

Nhóm nghiên cứu đến từ Viện Nghiên cứu hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời Trottier tại Canada, phối hợp cùng NASA, đã công bố phát hiện này. Đặc biệt, hành tinh L98–59 f nằm trong “vùng có thể ở được” – khu vực mà nước lỏng có khả năng tồn tại trên bề mặt hành tinh, một điều kiện tiên quyết cho sự sống tương tự như trên Trái Đất. Việc tìm ra một hành tinh như vậy trong một hệ sao nhỏ gọn, với điều kiện môi trường ôn hòa, là một bước tiến quan trọng trong việc khám phá sự đa dạng của các hệ hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời.

Ông Charles Cadieux, tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh rằng việc phát hiện ra một hành tinh ôn hòa như L98–59 f là một thành tựu đáng kể. Nó không chỉ chứng minh sự đa dạng phong phú của các hệ hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời mà còn khẳng định tầm quan trọng của việc nghiên cứu các hành tinh quay quanh các sao lùn đỏ, loại sao phổ biến nhất trong vũ trụ.

Hệ sao L98–59 lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2019 với bốn hành tinh đã biết. Tuy nhiên, nhờ vào việc kết hợp dữ liệu từ các đài quan sát trên mặt đất và các phép đo chính xác hơn, các nhà khoa học đã xác định được hành tinh thứ năm, L98–59 f. Quá trình phát hiện hành tinh này dựa trên việc theo dõi những dao động rất nhỏ trong chuyển động của ngôi sao chủ, một phương pháp đòi hỏi công nghệ đo đạc cực kỳ chính xác.

Các nhà nghiên cứu tính toán rằng lượng năng lượng mà L98–59 f nhận được từ sao chủ của nó tương đương với mức năng lượng mà Trái Đất nhận từ Mặt Trời. Điều này củng cố giả thuyết rằng hành tinh này có thể sở hữu nước dạng lỏng và trở thành một ứng viên sáng giá cho sự sống ngoài Trái Đất.

Nhóm nghiên cứu cũng công bố thông tin về bốn hành tinh còn lại trong hệ. L98–59 b, hành tinh gần sao chủ nhất, có kích thước bằng 84% Trái Đất và khối lượng bằng khoảng một nửa. Hai hành tinh tiếp theo được cho là có địa chất tương đồng với vệ tinh Io của Sao Mộc, nơi nổi tiếng với hoạt động núi lửa mãnh liệt. Riêng hành tinh thứ tư có thể là một “thế giới nước”, với cấu trúc chứa phần lớn là chất lỏng.

Giáo sư René Doyon, một trong những đồng tác giả của nghiên cứu, cho rằng hệ hành tinh L98–59 cung cấp một cơ hội độc đáo để tìm hiểu các câu hỏi nền tảng trong lĩnh vực nghiên cứu hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời. Hệ hành tinh này là một phòng thí nghiệm thiên nhiên lý tưởng để nghiên cứu cách mà các hành tinh loại siêu Trái Đất hoặc tiểu Hải Vương hình thành.

Sau phát hiện quan trọng này, nhóm nghiên cứu cho biết họ sẽ tiếp tục sử dụng kính viễn vọng không gian James Webb, một trong những công cụ hiện đại nhất hiện nay, để phân tích kỹ hơn thành phần khí quyển và bề mặt của các hành tinh trong hệ sao L98–59. Việc phát hiện L98–59 f, một hành tinh có khả năng hỗ trợ sự sống ở khoảng cách tương đối gần Trái Đất, không chỉ là một bước tiến khoa học mà còn mở ra nhiều hy vọng về khả năng tồn tại sự sống ngoài hành tinh trong vũ trụ rộng lớn.

Thông tin chi tiết về nghiên cứu này có thể được tìm thấy tại NASA và các ấn phẩm khoa học liên quan.

Ngày 24-7-2025 đã ghi dấu với hàng loạt sự kiện quan trọng, thu hút sự chú ý của dư luận. Nhìn chung, những diễn biến trong ngày này phản ánh một bức tranh đa sắc màu về các vấn đề thời sự, từ chính trị, kinh tế đến xã hội. Để có cái nhìn tổng quan và sâu sắc hơn, dưới đây là một số phân tích và đánh giá về các sự kiện đáng chú ý.

Trong bối cảnh thông tin đa chiều đang tràn ngập, việc đánh giá và phân tích các sự kiện giúp người đọc hiểu rõ hơn về những vấn đề đang ảnh hưởng đến xã hội. Thông qua việc nhìn nhận khách quan và dựa trên dữ liệu thực tế, chúng ta có thể nhận diện rõ hơn về những thách thức và cơ hội mà chúng ta đang đối mặt.

Một trong những khía cạnh quan trọng của việc phân tích sự kiện là xem xét tác động của chúng đối với cộng đồng. Bằng cách đánh giá cả mặt tích cực và tiêu cực, chúng ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp cho những vấn đề tương tự trong tương lai.

Như vậy, thông qua việc theo dõi và phân tích các sự kiện quan trọng diễn ra trong ngày 24-7-2025, chúng tôi hy vọng mang đến cho người đọc những thông tin có giá trị và sâu sắc. Đồng thời, cũng hy vọng rằng những phân tích này sẽ đóng góp vào việc xây dựng một cộng đồng thông minh và có khả năng phản biện, góp phần vào sự phát triển bền vững của xã hội.

Hơn nữa, trong thời đại mà thông tin được lan truyền nhanh chóng như hiện nay, việc đảm bảo tính chính xác và khách quan của thông tin là vô cùng quan trọng. Chúng tôi cam kết cung cấp thông tin dựa trên các nguồn tin cậy và có xác minh, nhằm mang đến cho người đọc những nội dung đáng tin cậy.

Để theo dõi thêm nhiều thông tin và phân tích chuyên sâu về các sự kiện thời sự, người đọc có thể truy cập vào các nguồn thông tin đáng tin cậy. Bên cạnh đó, mọi ý kiến đóng góp và phản hồi từ người đọc đều được hoan nghênh và đánh giá cao, nhằm liên tục cải thiện chất lượng thông tin và phục vụ người đọc tốt hơn.

Cũng trong ngày 24-7-2025, nhiều tin tức đáng chú ý khác đã xuất hiện trên các lĩnh vực và được cập nhật liên tục trên các trang tin tức uy tín. Bạn đọc quan tâm có thể cập nhật chi tiết tại các địa chỉ sau: https://www.google.com…

Các nhà khoa học sử dụng hệ thống kính viễn vọng vô tuyến mạnh mẽ CHIME tại Canada đã phát hiện một vật thể vũ trụ hiếm và độc đáo, được đặt tên là ‘kỳ lân vũ trụ’. Vật thể này, còn gọi là CHIME J1634+44 hoặc ILT J163430+445010, thuộc lớp thiên thể ‘Biến động vô tuyến chu kỳ dài’ (LPT), phát ra các đợt sóng vô tuyến lặp lại theo thang thời gian từ vài phút đến vài giờ.

Điều khiến CHIME J1634+44 trở nên kỳ lạ là chu kỳ phát xạ sóng vô tuyến của nó có hai chu kỳ riêng biệt: một là 841 giây (hơn 14 phút) và một là 4206 giây (khoảng 70 phút), với chu kỳ thứ cấp dài hơn chính xác 5 lần so với chu kỳ chính. Sự độc đáo này đã thu hút sự chú ý của các chuyên gia trong lĩnh vực thiên văn học.

Đặc biệt, tốc độ quay của vật thể này đang tăng nhanh, trái ngược với quy luật thông thường của các sao xung – dạng quay nhanh của sao neutron. Thông thường, các sao xung có tốc độ quay giảm dần do mất năng lượng. Tuy nhiên, ‘kỳ lân vũ trụ’ lại đang quay nhanh hơn, điều này đã đặt ra nhiều câu hỏi về bản chất của vật thể này.

Các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng ‘kỳ lân vũ trụ’ có thể là một hệ thống bao gồm một sao neutron và một thiên thể bí ẩn khác đang quay quanh nhau. Thiên thể đồng hành này có thể là một sao neutron khác, một sao lùn trắng hoặc một sao lùn nâu. Có khả năng sao neutron đang ‘ăn thịt’ dần người bạn đồng hành, điều này đã tiếp cho nó thêm năng lượng để quay nhanh hơn.

Để hiểu rõ hơn về ‘kỳ lân vũ trụ’, các nhà khoa học cần tiếp tục nghiên cứu và quan sát vật thể này. Việc khám phá thêm về CHIME J1634+44 có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về các hiện tượng vũ trụ độc đáo và mở rộng kiến thức về vũ trụ.

Thông tin về phát hiện này đã được công bố trên các tạp chí khoa học và hiện đang được các chuyên gia trong lĩnh vực thiên văn học nghiên cứu và thảo luận. Chi tiết về nghiên cứu có thể được tìm thấy tại đây.

Các nhà thiên văn học đã phát hiện ra hơn một chục thiên hà ‘ngủ đông’ mà đã ngừng hình thành sao trong vòng một tỷ năm đầu tiên sau Vụ nổ Big Bang. Khám phá này, được thực hiện bằng dữ liệu từ Kính viễn vọng không gian James Webb (JWST), làm sáng tỏ một giai đoạn thú vị trong cuộc sống của các thiên hà đầu tiên và có thể cung cấp thêm manh mối về cách các thiên hà tiến hóa.

Có một số lý do khiến các thiên hà ngừng hình thành sao mới. Một trong số đó là sự hiện diện của các lỗ đen siêu lớn ở trung tâm của chúng. Những quái vật này phát ra bức xạ mạnh, làm nóng và làm giảm khí lạnh, thành phần quan trọng nhất cho sự hình thành sao. Ngoài ra, các thiên hà lân cận lớn hơn có thể làm giảm khí lạnh hoặc làm nóng nó, dẫn đến ngừng hình thành sao. Kết quả là, những thiên hà này có thể vẫn ở trạng thái ngủ đông vô thời hạn hoặc trở nên ‘bị triệt tiêu’.

Một lý do khác khiến các thiên hà trở nên không hoạt động là phản hồi sao. Đó là khi khí trong thiên hà được làm nóng và đẩy ra ngoài do các quá trình sao như siêu tân tinh, gió sao mạnh, hoặc áp lực liên quan đến ánh sáng sao. Thiên hà sau đó trải qua một giai đoạn ‘yên tĩnh’ tạm thời.

Điều này thường là một giai đoạn tạm thời, kéo dài khoảng 25 triệu năm, Alba Covelo Paz, sinh viên tiến sĩ tại Đại học Geneva và tác giả chính của nghiên cứu mới mô tả phát hiện, cho biết. Trong hàng triệu năm, khí đã bị đẩy ra sẽ rơi trở lại, và khí ấm sẽ làm mát lại. Khi có đủ khí lạnh, thiên hà có thể bắt đầu hình thành sao mới.

Trong khi giai đoạn ngủ đông thường được quan sát thấy ở các thiên hà gần đó, các nhà thiên văn học chỉ tìm thấy bốn thiên hà ngủ đông trong tỷ năm đầu tiên của vũ trụ. Ba trong số đó có khối lượng dưới một tỷ khối lượng mặt trời và một có khối lượng trên 10 tỷ khối lượng mặt trời. Các quan sát hạn chế và thuộc tính phân tán của các thiên hà ngủ đông không đủ để có cái nhìn rõ ràng về sự hình thành sao sớm.

Tuy nhiên, sử dụng dữ liệu quang phổ nhạy của JWST, một nhóm các nhà thiên văn học quốc tế đã phát hiện ra 14 thiên hà ngủ đông có khối lượng trong phạm vi rộng ở vũ trụ đầu tiên, cho thấy các thiên hà ngủ đông không bị giới hạn ở mức khối lượng thấp hoặc rất cao.

Các phát hiện này đã được tải lên cơ sở dữ liệu bản thảo arXiv vào ngày 27 tháng 6 và chưa được đánh giá đồng nghiệp.

Các nhà nghiên cứu không ngờ rằng họ sẽ thấy các thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên. Bởi vì những thiên hà này còn trẻ, chúng nên đang hình thành nhiều sao mới, các nhà thiên văn học đã nghĩ. Nhưng trong một bài báo năm 2024, các nhà nghiên cứu đã mô tả phát hiện đầu tiên về một thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên.

Sự khám phá đầu tiên về một thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên là một cú sốc vì thiên hà đó đã được quan sát trước đó với Hubble, nhưng chúng tôi không thể biết nó ngủ đông cho đến khi JWST, Paz cho biết.

Không giống như Kính viễn vọng không gian Hubble, công cụ NIRSpec của JWST có thể nhìn thấy ánh sáng từ những thiên hà này đã bị dịch chuyển về phía bước sóng hồng ngoại gần, và cũng cung cấp chi tiết quang phổ về nó.

Các nhà thiên văn học đã tò mò muốn biết tại sao các thiên hà đầu tiên ngừng hình thành sao và liệu điều này có phổ biến trong phạm vi rộng của khối lượng sao. Một giả thuyết là các thiên hà có sự bùng nổ hình thành sao và sau đó là giai đoạn yên tĩnh trước khi bắt đầu lại. Paz và nhóm của cô đã tìm kiếm các thiên hà đang ở giữa các vụ bùng nổ hình thành sao.

Họ đã sử dụng dữ liệu thiên hà có sẵn công khai trong Lưu trữ DAWN JWST.

Họ đã kiểm tra ánh sáng của khoảng 1.600 thiên hà, tìm kiếm dấu hiệu của sao mới không hình thành. Họ cũng tập trung vào các dấu hiệu rõ ràng của sao trung niên hoặc già trong ánh sáng của các thiên hà. Nhóm đã tìm thấy 14 thiên hà, có khối lượng từ khoảng 40 triệu đến 30 tỷ khối lượng mặt trời, đã ngừng hình thành sao.

Chúng tôi hiện đã tìm thấy 14 nguồn hỗ trợ quá trình bùng nổ này, và chúng tôi đã tìm thấy tất cả đều đã ngừng hình thành sao từ 10 đến 25 triệu năm trước khi chúng tôi quan sát chúng, Paz giải thích. Điều đó có nghĩa là 14 thiên hà này đã được tìm thấy để tuân theo hình thành sao theo kiểu ngừng-đi, thay vì liên tục hình thành sao, và chúng đã yên tĩnh trong ít nhất 10 đến 25 triệu năm.

Giai đoạn ngủ đông này cho thấy các thiên hà này có thể sẽ tiếp tục hình thành sao trong tương lai, nhưng vẫn còn sự không chắc chắn, Paz thêm. Chúng tôi không thể xác nhận nó chắc chắn vì chúng tôi không biết làm thế nào lâu họ sẽ vẫn ở trạng thái ngủ đông, và nếu họ tình cờ ở trạng thái ngủ đông thêm 50 triệu năm nữa, điều này sẽ cho thấy nguyên nhân của sự tắt của chúng là khác.

Tình huống này sẽ cho thấy các thiên hà này đã chết. Tuy nhiên, các thuộc tính hiện tại của các thiên hà này hỗ trợ một chu kỳ hình thành sao liên tục.

Bởi vì các thiên hà ngủ đông rất hiếm, vẫn còn nhiều điều bí ẩn về chúng. Tuy nhiên, các nhà thiên văn học hy vọng các quan sát trong tương lai sẽ giúp làm sáng tỏ các nhà máy sao đang ngủ này. Một chương trình JWST sắp tới có tên là ‘Sleeping Beauties’ sẽ dành riêng cho việc khám phá các thiên hà ngủ đông trong vũ trụ đầu tiên, Paz cho biết. Chương trình này sẽ cho phép các nhà thiên văn học ước tính thời gian một thiên hà ở trạng thái yên tĩnh và giúp họ hiểu rõ hơn về quá trình hình thành sao liên tục.

Vẫn còn nhiều điều chưa biết đối với chúng tôi, nhưng chúng tôi đã tiến một bước gần hơn đến việc giải mã quá trình này, Paz cho biết.