Châu Á – lục địa đa dạng và phong phú về văn hóa ẩm thực, nơi mà các món ăn đường phố không chỉ phản ánh bản sắc vùng miền mà còn mang đến trải nghiệm vị giác độc đáo cho du khách quốc tế. Dưới đây là danh sách 14 món ăn đường phố tiêu biểu của khu vực này, được xếp hạng bởi các chuyên gia ẩm thực và du khách quốc tế.

Đầu tiên phải kể đến Phở của Việt Nam, món ăn được coi là quốc hồn quốc túy và đã được vinh danh trong danh sách các món ăn ngon nhất thế giới theo Business Insider. Xuất phát từ Nam Định và Hà Nội, phở đã chinh phục thực khách bằng nước dùng thanh ngọt từ xương hầm, bánh phở mềm mịn, thịt bò hoặc gà thái mỏng, cùng với rau thơm như húng quế, ngò gai. Phở không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa của Việt Nam, thể hiện sự tinh tế và hài hòa trong ẩm thực.

Nhật Bản góp phần với Sushi, một biểu tượng ẩm thực không chỉ của Nhật Bản mà còn của thế giới. Sushi không chỉ là một món ăn mà còn là một nghệ thuật, với sự kết hợp giữa cơm trộn giấm, hải sản tươi sống, wasabi cay nồng và gừng ngâm chua tạo nên hương vị độc đáo. Sự kết hợp này không chỉ thể hiện sự tinh tế của ẩm thực Nhật Bản mà còn phản ánh triết lý sống của người Nhật.

Thái Lan có Tom Yum Goong, món canh tôm chua cay đặc trưng, được CNN ca ngợi là món ăn tuyệt vời nhất của nước này. Sự kết hợp giữa vị chua, cay, mặn, ngọt từ tôm, sả, lá chanh, riềng và cà chua khiến Tom Yum trở thành món ăn không thể bỏ qua khi đến Thái Lan. Món ăn này không chỉ thể hiện sự đa dạng của ẩm thực Thái mà còn phản ánh tinh thần hiếu khách của người Thái.

Hàn Quốc có Samgyetang, món gà tần sâm, là lựa chọn hoàn hảo trong những ngày nóng bức. Gà non nhồi sâm, gạo nếp, táo tàu, hoàng kỳ được hầm trong nồi đá, tạo nên hương vị thơm ngon, bổ dưỡng. Món ăn này không chỉ thể hiện sự quan tâm đến sức khỏe của người Hàn Quốc mà còn phản ánh truyền thống ẩm thực giàu có của họ.

Trung Quốc có Sủi cảo, món ăn truyền thống đặc biệt phổ biến trong dịp Tết, tượng trưng cho sự may mắn và đoàn viên. Vỏ bánh mỏng dai, nhân thịt hoặc tôm, được hấp hoặc luộc, ăn kèm nước dùng trong vắt, sủi cảo là món ăn không thể thiếu khi khám phá ẩm thực Trung Hoa. Sự đa dạng và phong phú của sủi cảo đã khiến nó trở thành biểu tượng ẩm thực của Trung Quốc.

Ấn Độ và các nước lân cận có Thali, bữa ăn truyền thống Nam Á, mang đến sự cân bằng của sáu hương vị: mặn, ngọt, cay, đắng, chua, béo. Gồm cơm Basmati, bánh mì roti, cà ri rau, sữa chua và đồ ngọt, Thali là biểu tượng của sự đa dạng ẩm thực Ấn Độ, Nepal và các quốc gia lân cận. Món ăn này không chỉ thể hiện sự phong phú của ẩm thực Ấn Độ mà còn phản ánh triết lý sống của người Ấn Độ.

Malaysia có Ikan Bakar, món cá nướng đặc trưng, được ướp tương ớt, gia vị, nướng trên lá chuối, tạo nên hương thơm quyến rũ. Món ăn này chinh phục du khách bằng vị ngọt tự nhiên của cá tươi và độ cay nồng. Ikan Bakar không chỉ là một món ăn đường phố phổ biến mà còn là biểu tượng ẩm thực của Malaysia.

Một món ăn đường phố nổi tiếng khác của Malaysia là Satay, món thịt xiên nướng, được ướp gia vị cay đặc trưng, nướng trên than hồng, ăn kèm nước chấm đậu phộng béo ngậy. Satay không chỉ thể hiện sự đa dạng của ẩm thực Malaysia mà còn phản ánh truyền thống ẩm thực đường phố của họ.

Bhutan có Jasha Maru, món gà hầm, nổi bật với vị cay đặc trưng từ ớt đỏ Thimphu. Thịt gà thái nhỏ hầm cùng hành tây, cà chua, gừng và rau mùi, món ăn này mang đến trải nghiệm vị giác độc đáo. Jasha Maru không chỉ là một món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng ẩm thực của Bhutan.

Thổ Nhĩ Kỳ có Doner Kebab, món ăn đường phố nổi tiếng, là sự kết hợp của bánh mì phủ mè, thịt nướng xiên quay, rau củ và nước sốt đa dạng. Thịt được cắt mỏng, mềm, thơm, khiến món ăn này trở thành biểu tượng ẩm thực đường phố của Thổ Nhĩ Kỳ.

Singapore có Cơm Gà Hải Nam, dù có nguồn gốc từ Trung Quốc, đã trở thành món ăn biểu tượng của Singapore. Gà luộc hoặc quay, cơm nấu cùng gừng, tỏi, lá dứa, ăn kèm nước chấm ớt và dưa chuột, món ăn này phổ biến từ quán bình dân đến nhà hàng sang trọng. Cơm Gà Hải Nam không chỉ thể hiện sự đa dạng của ẩm thực Singapore mà còn phản ánh truyền thống ẩm thực của họ.

Một món ăn quốc gia khác của Singapore là Cua Ớt, đứng thứ 35 trong danh sách 50 món ngon nhất thế giới. Nước sốt từ tỏi, giấm gạo, trứng và gia vị đặc biệt, kết hợp với cua tươi ngọt, tạo nên trải nghiệm ẩm thực khó quên. Cua Ớt không chỉ là một món ăn đường phố phổ biến mà còn là biểu tượng ẩm thực của Singapore.

Indonesia có Bò Rendang, món cà ri bò khô, nổi tiếng với vị cay nồng, béo ngậy từ nước dừa, kết hợp sả, gừng, ớt. Thường xuất hiện trong các dịp lễ, Rendang là tinh hoa ẩm thực Bali, ăn kèm cơm trắng hoặc cơm lá tre. Bò Rendang không chỉ thể hiện sự phong phú của ẩm thực Indonesia mà còn phản ánh truyền thống ẩm thực của họ.

Cuối cùng là Cà Ri Massaman của Thái Lan, đứng đầu danh sách 50 món ngon nhất thế giới của CNN. Với vị cay, ngọt, béo từ nước dừa, đậu phộng, khoai tây và gia vị, món ăn này chinh phục mọi thực khách ngay từ lần thử đầu tiên. Cà Ri Massaman không chỉ là một món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng ẩm thực của Thái Lan.

Mỗi món ăn đều mang hương vị độc đáo, phản ánh bản sắc vùng miền và tập tính của người dân nơi đó, tạo nên nét đa dạng và phong phú cho văn hóa ẩm thực Châu Á nói riêng và thế giới nói chung.

Gà rán Hàn Quốc – Hiện tượng ẩm thực toàn cầu

Trong những năm gần đây, gà rán Hàn Quốc đã trở thành một hiện tượng ẩm thực toàn cầu, không chỉ làm mưa làm gió tại thị trường nội địa mà còn lan tỏa ra khắp thế giới. Các chuỗi thương hiệu lớn như BBQ, bhc và Kyochon đang mở rộng mạng lưới cửa hàng với tốc độ chưa từng có, đưa món ăn giòn rụm, đậm đà hương vị Hàn ra khắp thế giới.

Theo số liệu công nghiệp Hàn Quốc, riêng trong năm 2024, thương hiệu BBQ đã khai trương khoảng 150 cửa hàng ở nước ngoài. Khi cộng thêm bhc và Kyochon, tổng số cửa hàng mới mở của ba “ông lớn” này lên tới 184 điểm trên toàn cầu – một con số phản ánh mức độ phổ biến ngày càng tăng của món gà rán Hàn Quốc.

Gà rán từng là món ăn đường phố bình dân, xuất hiện lần đầu vào thập niên 1970 khi Hàn Quốc bắt đầu công nghiệp hóa mạnh mẽ. Ban đầu chịu ảnh hưởng từ phong cách nấu nướng của Mỹ, món ăn này nhanh chóng được người Hàn cải biến với phong cách riêng, nổi bật nhất là kỹ thuật chiên hai lần giúp vỏ giòn rụm nhưng thịt bên trong vẫn mọng nước và thơm ngon.

Tới những năm 1980–1990, hàng loạt chuỗi thương hiệu nội địa ra đời, cạnh tranh nhau về công thức và phong cách. Khi làn sóng Hallyu (K-pop, K-drama và văn hóa Hàn) lan rộng trong thập niên 2000, gà rán Hàn Quốc cũng theo đó bùng nổ ra quốc tế. Những cảnh quay “chimaek” – kết hợp giữa gà rán và bia – xuất hiện dày đặc trong phim ảnh, khiến không ít khán giả toàn cầu tò mò và tìm đến món ăn này như một phần của trải nghiệm văn hóa Hàn.

Từ Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản cho đến Việt Nam hay Panama, gà rán Hàn Quốc đã thích nghi với khẩu vị địa phương một cách linh hoạt. Tại Mỹ, các loại sốt như buffalo hay ranch được thêm vào. Ở Đông Nam Á, món ăn này được pha trộn cùng các loại thảo mộc, gia vị bản địa. Ở Nhật, phiên bản gà ít cay, nhẹ vị lại được ưa chuộng hơn cả.

Các nền tảng mạng xã hội cũng góp phần đẩy nhanh tốc độ lan truyền của món ăn. Nhiều blogger ẩm thực và người nổi tiếng trên TikTok, Instagram thường xuyên chia sẻ video thử món gà rán Hàn Quốc, từ đó làm tăng độ nhận diện thương hiệu cho các chuỗi nhà hàng đến từ xứ kim chi.

Tại thị trường Hàn Quốc, các chuỗi siêu thị lớn như Emart, Lotte Mart và Homeplus đang khởi động một “cuộc chiến giá” chưa từng có nhằm thu hút khách hàng giữa bối cảnh chi phí sinh hoạt leo thang. Chỉ với 5.000 won (khoảng 90.000 đồng), người tiêu dùng có thể mua được một xô gà rán – mức giá khó tin khi mà các thương hiệu như BBQ hay Kyochon hiện bán với giá từ 23.000 won trở lên.

Các siêu thị tận dụng mô hình nấu và bán trực tiếp tại cửa hàng, không qua trung gian hay phí nhượng quyền, giúp giảm đáng kể chi phí sản phẩm. Song hành với chiến lược giảm giá là hiện tượng xếp hàng dài tại các siêu thị lớn – minh chứng cho sự hấp dẫn bền vững của món ăn này đối với người tiêu dùng Hàn Quốc.

Sự phổ biến của gà rán Hàn Quốc đang bước sang một giai đoạn mới. Không chỉ phục vụ cộng đồng người Hàn tại nước ngoài như trước, các chuỗi nhượng quyền hiện nay ngày càng được điều hành bởi các đối tác bản địa.

Trong số các thương hiệu Hàn Quốc, BBQ là thương hiệu tích cực mở rộng quy mô ra thị trường toàn cầu nhiều nhất. Theo kế hoạch công bố vào đầu năm 2024, công ty này dự kiến sẽ đạt con số khoảng 100 cửa hàng tại Mỹ trong năm đó và sẽ tăng gấp đôi sự hiện diện tại thị trường này vào năm 2025.

Trong khi đó, bhc và Kyochon Chicken cũng đang đạt được những bước tiến đáng kể ở nước ngoài. bhc hiện vận hành 26 cửa hàng tại bảy quốc gia, với 17 cửa hàng trong số đó được mở mới vào năm 2024. Doanh thu nước ngoài của công ty từ tháng 1 đến tháng 8/2024 đã tăng 304% so với cùng kỳ năm 2023.

Từ chỗ chỉ là một món ăn vặt đường phố, gà rán Hàn Quốc nay đã trở thành “sứ giả” đưa văn hóa ẩm thực Hàn ra thế giới. Dù đang ở Seoul, Tokyo, hay New York, một miếng gà rán giòn rụm có thể làm gợi nhớ tới một bộ phim Hàn bạn từng xem, một bài nhạc K-pop từng nghe, hoặc đơn giản là một bữa tối ngon miệng.

Giữa những biến động về giá cả, chiến lược nhượng quyền và khẩu vị địa phương, có một điều không thay đổi: gà rán Hàn Quốc tiếp tục là minh chứng sống động cho sức mạnh mềm của văn hóa, khi một món ăn có thể vượt qua mọi rào cản để chạm đến trái tim người tiêu dùng toàn cầu.

Thịt chua, một món ăn dân dã của người Mường ở vùng Mường Vang, huyện Lạc Sơn, Hòa Bình (cũ), đã trở thành sản phẩm hàng hóa đạt chuẩn OCOP, có mặt ở nhiều tỉnh, thành. Món ăn này không chỉ giữ gìn được hồn ẩm thực của người Mường mà còn đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ ẩm thực vùng cao.

Ở xã Vũ Bình, huyện Lạc Sơn (cũ), nay là xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, thịt chua từng được gọi là “thịt muối chua”. Đây là một cách chế biến và bảo quản thịt để được lâu ngày. Món ăn được chế biến bằng cách lên men tự nhiên, thịt lợn trộn thính và gia vị đặc trưng như tỏi, ớt, hạt dổi.

Từ năm 2016, một số hộ dân ở xã Vũ Bình, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình (cũ), nay là Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ, bắt đầu sản xuất thịt chua theo hướng hàng hóa. Cơ sở sản xuất thịt chua Lâm Tin của bà Bùi Thị Tin, phố Lâm Hóa 2, là một trong những đơn vị đầu tiên xây dựng thương hiệu, hoàn thiện mẫu mã và đưa sản phẩm tham gia chương trình OCOP.

Hiện mỗi tháng, cơ sở Lâm Tin cung cấp khoảng 3.500 sản phẩm thịt chua ra thị trường, gồm hai loại chính: Thịt chua quả và thịt chua hộp. Tất cả đều có bao bì đạt chuẩn, tem QR truy xuất nguồn gốc, hạn sử dụng và hướng dẫn sử dụng rõ ràng.

Sau khi được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao năm 2022, sản phẩm đã có mặt tại nhiều cửa hàng OCOP trong và ngoài tỉnh, phân phối tại các điểm bán nông sản sạch ở Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định… Điều làm nên sự khác biệt của thịt chua Lâm Tin nằm ở khâu lựa chọn nguyên liệu và quy trình sản xuất. Thịt được lấy từ lợn sạch, có đủ nạc, mỡ, bì để đảm bảo độ béo. Thính được làm từ ngô, có hàm lượng tinh bột cao, được rang kỹ và xay mịn.

Hạt dổi – thứ gia vị đặc trưng của người Mường được nướng vừa đủ để giữ mùi thơm, sau đó giã nhuyễn trộn cùng tỏi, muối theo tỉ lệ nhất định. Thịt được thái mỏng, trộn đều gia vị rồi ủ kín. Không dùng chất bảo quản hay men nhân tạo, mỗi mẻ thịt phải đạt chuẩn về nhiệt độ, độ ẩm và thời gian lên men tự nhiên.

Không chỉ cơ sở Lâm Tin, trên địa bàn xã Lạc Sơn, tỉnh Phú Thọ hiện có gần 10 hộ sản xuất thịt chua. Một số hộ như cơ sở sản xuất thịt chua Tuấn Linh, phố Lâm Hóa 1, cũng đang đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ. Bắt đầu hoạt động từ năm 2022, mỗi ngày cơ sở Tuấn Linh sản xuất khoảng 1.000 sản phẩm, phân phối tại các tỉnh như Hà Nội, Phú Thọ, Quảng Ninh… Nhờ ứng dụng mạng xã hội như Facebook, Zalo trong tiếp thị, sản phẩm tiếp cận được nhiều nhóm khách hàng hơn.

Theo ông Bùi Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Lạc Sơn, thịt chua là một trong những sản phẩm đặc trưng của địa phương. Những năm gần đây, chính quyền xã đã tích cực hỗ trợ người dân về quảng bá, bao bì, vệ sinh an toàn thực phẩm và kết nối thị trường. Tới đây, xã sẽ tiếp tục hỗ trợ, khuyến khích các cơ sở mở rộng sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Từ căn bếp nhỏ của người Mường Vang, thịt chua đã đi một hành trình dài để trở thành món ăn có thương hiệu, có thị trường và có chỗ đứng trong lòng người tiêu dùng. Đây không chỉ là thành quả của sự nhạy bén kinh tế, mà còn là những nỗ lực gìn giữ, phát huy văn hóa ẩm thực của một cộng đồng lâu đời.