Nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để chuyển đổi hàng trăm triệu tấn phụ phẩm mỗi năm thành những sản phẩm có giá trị cao. Tuy nhiên, việc tận dụng những phụ phẩm này vẫn còn nhiều thách thức do thiếu công nghệ phù hợp. Sự phát triển của các giải pháp công nghệ nội địa đang mở ra con đường tiết kiệm chi phí, gia tăng lợi nhuận và giảm tác động môi trường.

Theo PGS.TS Đào Thế Anh, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, phụ phẩm nông nghiệp tại Việt Nam đạt tổng sản lượng khoảng 156,8 triệu tấn mỗi năm. Con số này bao gồm nhiều loại phụ phẩm như rơm rạ, vỏ lúa, bã mía, lõi ngô và các loại phụ phẩm khác từ hoạt động sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, hiện chỉ có khoảng 30% phụ phẩm được tận dụng, chủ yếu thông qua việc sử dụng làm thức ăn chăn nuôi hoặc nguyên liệu sản xuất giấy. Phần lớn còn lại vẫn chưa được xử lý hiệu quả, gây ra những vấn đề môi trường đáng kể.

Để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên này, PGS.TS Đào Thế Anh cho rằng cần có sự hỗ trợ từ công nghệ trong nước. Các công nghệ này không chỉ giúp giảm chi phí xử lý mà còn tạo ra các sản phẩm có giá trị kinh tế cao. Đồng thời, việc áp dụng công nghệ nội địa cũng giúp giảm phụ thuộc vào các giải pháp công nghệ nước ngoài, tiết kiệm chi phí và tạo ra các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy công nghệ nội địa, với các giải pháp như dây chuyền xử lý phụ phẩm chi phí thấp và mô hình sản xuất nhiên liệu sinh học từ phụ phẩm. Các giải pháp công nghệ này không chỉ hỗ trợ việc xử lý phụ phẩm một cách hiệu quả mà còn tạo ra các sản phẩm có giá trị cao như thức ăn chăn nuôi, phân bón hữu cơ và nhiên liệu sinh học. Việc các doanh nghiệp trong nước phát triển và áp dụng các công nghệ này không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn góp phần vào việc phát triển bền vững ngành nông nghiệp.

Một trong những ví dụ điển hình là mô hình sản xuất nhiên liệu sinh học từ phụ phẩm nông nghiệp. Mô hình này không chỉ giúp giảm thiểu lượng phụ phẩm phải xử lý mà còn tạo ra một nguồn năng lượng tái tạo, góp phần giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và giảm phát thải khí nhà kính. Ngoài ra, các dây chuyền xử lý phụ phẩm chi phí thấp cũng giúp các hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ lẻ có thể áp dụng công nghệ để xử lý phụ phẩm một cách hiệu quả.

Tuy nhiên, để nhân rộng các giải pháp công nghệ nội địa này, cần sự hỗ trợ chính sách kịp thời và cơ chế thử nghiệm sáng kiến ngay tại địa phương. Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ, như việc cung cấp các khoản vay ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và tạo điều kiện thuận lợi cho việc thử nghiệm và áp dụng công nghệ mới, là rất cần thiết. Đồng thời, việc xây dựng các cơ sở hạ tầng hỗ trợ như các trung tâm thử nghiệm và trình diễn công nghệ cũng giúp các doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu có thể thử nghiệm và hoàn thiện các giải pháp công nghệ của mình.

Tóm lại, việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp ở Việt Nam không chỉ là một thách thức mà còn là một cơ hội lớn để phát triển bền vững ngành nông nghiệp và bảo vệ môi trường. Với sự hỗ trợ từ công nghệ nội địa và các chính sách hỗ trợ kịp thời, Việt Nam hoàn toàn có thể chuyển đổi hàng trăm triệu tấn phụ phẩm mỗi năm thành những sản phẩm có giá trị cao, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Trong bối cảnh thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng với cường độ và tần suất khó lường, việc ứng dụng công nghệ cảnh báo ngập lụt theo thời gian thực đã trở thành một công cụ thiết yếu giúp các khu vực và cộng đồng dân cư nâng cao khả năng phòng ngừa và ứng phó. Hiện nay, nhiều nền tảng số và ứng dụng miễn phí cho phép người dân theo dõi tình hình mưa bão, ngập lụt một cách trực quan.

Một trong những công cụ hữu ích nhất là hệ thống Hymetnet – radar thời tiết thời gian thực của Việt Nam. Hệ thống này được phát triển bởi Trung tâm Kỹ thuật Quan trắc Khí tượng Thủy văn và cập nhật dữ liệu mỗi 5-10 phút, cho phép người dùng theo dõi các vùng mưa, sét, lượng mưa tích lũy từ 17 trạm radar trải dài trên toàn quốc. Những bản đồ động giúp người dân nhận biết sớm các vùng có khả năng mưa lớn, lũ quét hoặc giông sét.

Người dân ở khu vực miền núi có thể truy cập vào website https://luquetsatlo.nchmf.gov để nắm bắt khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất. Thông tin này có thể cứu mạng và hỗ trợ việc sơ tán kịp thời trong thời tiết xấu.

Ngoài ra, ứng dụng Windy (windy.com) cũng cung cấp bản đồ tương tác về sức gió, lượng mưa, hướng đi của bão và mức độ ảnh hưởng thời gian thực. Đối với người dân Hà Nội, công cụ giám sát ngập lụt cụ thể theo từng tuyến phố đã được triển khai thông qua hệ thống HSDC Maps. Cập nhật từ camera thực tế, hệ thống này cung cấp thông tin ngập úng trên Cổng thông tin điện tử Hà Nội (hanoi.gov.vn) và website của Công ty Thoát nước Hà Nội (thoatnuochanoi.vn).

Các website chính thức của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia như thoitietvietnam.gov.vn và nchmf.gov.vn vẫn là nguồn tin chuẩn xác nhất, cung cấp thông tin tổng hợp về mưa, lũ, điểm ngập và cảnh báo sớm trên cả nước.

Việt Nam đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại vào hệ thống cảnh báo ngập lụt theo thời gian thực – một bước tiến vượt bậc trong quản lý rủi ro thiên tai. Tại Hà Nội, các cảm biến mực nước đã được lắp đặt ở các điểm thoát nước trọng yếu. Khi có mưa lớn, dữ liệu sẽ được truyền về Trung tâm để phân tích, giúp các cơ quan chức năng nhận biết sớm nguy cơ ngập cục bộ.

Việc nghiên cứu triển khai công nghệ Flood4Cast, với sự hỗ trợ của Vương quốc Bỉ, đang được thử nghiệm tại Hà Nội và Đà Nẵng. Flood4Cast cho phép dự báo ngập chi tiết theo tuyến đường, xác định phạm vi và độ sâu ngập tính từ 3-6 giờ.

Bên cạnh đó, nghiên cứu của nhóm TS Trần Anh Phương và các nhà khoa học (Viện Khoa học Tài nguyên nước) đã phát triển hệ thống cảnh báo lũ, lụt và hạn hán theo thời gian thực trên nền tảng WebGIS. Hệ thống này tự động thu thập và xử lý dữ liệu từ các cảm biến đo mưa, mực nước, kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và mô hình toán học để đưa ra dự báo chính xác mà không cần vận hành thủ công.

Việc theo dõi mưa bão và cảnh báo ngập lụt theo thời gian thực đã và đang trở thành xu hướng tất yếu trong bối cảnh diễn biến khí hậu ngày càng cực đoan. Với sự hỗ trợ của công nghệ, từ cảm biến, AI đến bản đồ số, người dân Việt Nam có thể chủ động bảo vệ bản thân và cộng đồng trước thời tiết cực đoan. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để các cơ quan chức năng nâng cao năng lực dự báo, lập kế hoạch ứng phó và xây dựng đô thị an toàn, thích ứng với biến đổi khí hậu trong tương lai.