Phụ nữ Đức đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng liên quan đến tỷ lệ sinh giảm đáng kể. Thống kê cho thấy trung bình, phụ nữ Đức hiện chỉ sinh 1,35 con, đánh dấu mức giảm kỷ lục. Điều này đã đặt ra những câu hỏi sâu sắc về hệ thống phúc lợi xã hội và quyền tự quyết của phụ nữ trong việc đưa ra quyết định về việc sinh con.

Julia Brandner, một phụ nữ 28 tuổi, đã chọn triệt sản và cảm nhận rõ ràng sự căng thẳng của cuộc tranh luận xoay quanh vấn đề này. Cô tin rằng sự chuyển dịch sang cánh hữu, hướng tới các giá trị truyền thống hơn, đã làm tăng áp lực lên phụ nữ. Đáp lại, Brandner cho rằng vấn đề cốt lõi thực sự nằm ở việc phụ nữ thường phải chịu gánh nặng nuôi dạy con cái một mình mà không có sự hỗ trợ đầy đủ từ phía các ông bố.

Đảng AfD, một phái cực hữu, đã lên tiếng về vấn đề tỷ lệ sinh giảm và đề xuất việc sinh thêm con như một giải pháp cho tình trạng thiếu hụt lao động lành nghề thay vì nhập cư. Tuy nhiên, Brandner và nhiều người khác cho rằng cách tiếp cận này không chỉ không hiệu quả mà còn bỏ qua những thách thức thực sự mà phụ nữ phải đối mặt trong việc nuôi dưỡng và chăm sóc con cái.

Không chỉ ở Đức, tỷ lệ sinh đang giảm trên toàn thế giới. Các chuyên gia chỉ ra rằng khủng hoảng kinh tế, cảm giác bất an và thay đổi trong quan niệm về vấn đề sinh sản là những yếu tố chính dẫn đến xu hướng này. Tình hình đã đặt ra thách thức lớn cho các nhà hoạch định chính sách trong việc tìm kiếm giải pháp phù hợp để hỗ trợ phụ nữ và gia đình.

Michaela Kreyenfeld, nhà xã hội học và đồng tác giả của một báo cáo của chính phủ Đức về gia đình, nhấn mạnh mối liên hệ chặt chẽ giữa khủng hoảng kinh tế và thái độ đối với vấn đề sinh sản. Bà chỉ trích những nỗ lực ép buộc phụ nữ sinh con, cho rằng điều này không chỉ không hiệu quả mà còn có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực cho cả xã hội.

Martin Bujard, chuyên gia hàng đầu về tỷ lệ sinh ở Đức, cho rằng cuộc tranh luận hiện tại đang bỏ lỡ trọng tâm vấn đề. Ông lập luận rằng vấn đề thực sự không phải là những phụ nữ tự nguyện không sinh con mà là nhiều phụ nữ không thể hiện thực hóa mong muốn có con do thiếu điều kiện hỗ trợ cần thiết.

Để giải quyết thách thức này, Bujard đề xuất rằng Đức cần cải thiện đáng kể điều kiện hỗ trợ cho phụ nữ và gia đình. Điều này có thể bao gồm việc mở rộng hệ thống trường mẫu giáo và trường học cả ngày, cũng như cung cấp hỗ trợ tài chính tốt hơn cho phụ huynh. Nếu không có những biện pháp hiệu quả, tình trạng thiếu hụt lao động có trình độ sẽ trầm trọng hơn và hệ thống an sinh xã hội sẽ phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng hơn trong tương lai.

Trung Quốc đã chính thức triển khai chương trình trợ cấp chăm sóc trẻ em trên toàn quốc, mang lại hỗ trợ tài chính cho các gia đình có trẻ nhỏ. Theo chương trình này, các gia đình sẽ nhận được 3.600 NDT (khoảng 503 USD) mỗi năm cho mỗi trẻ dưới 3 tuổi. Đây là lần đầu tiên chính quyền trung ương Trung Quốc trực tiếp can thiệp vào lĩnh vực này thông qua một chương trình quốc gia, thay vì để các địa phương tự triển khai.

Trước đó, hơn 20 tỉnh tại Trung Quốc đã thử nghiệm nhiều hình thức trợ cấp khác nhau để khuyến khích sinh con và hỗ trợ các gia đình. Chuyên gia kinh tế Huang Zichun từ Capital Economics nhận định rằng chính sách này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hỗ trợ trực tiếp các hộ gia đình và có thể tạo nền tảng cho các khoản trợ cấp lớn hơn trong tương lai.

Tuy nhiên, chuyên gia Huang cũng cho rằng mức hỗ trợ hiện tại còn quá thấp để tạo ra sự khác biệt đáng kể với tỷ lệ sinh hoặc chi tiêu của các hộ gia đình. Nhiều địa phương tại Trung Quốc đã triển khai các gói hỗ trợ tài chính riêng để khuyến khích sinh con. Ví dụ, thành phố Hohhot (thủ phủ Nội Mông) cấp tới 100.000 NDT (14.000 USD) cho mỗi bé sinh ra từ gia đình có ba con trở lên. Tại Thẩm Dương (Liêu Ninh), gia đình sinh con thứ ba nhận 500 NDT mỗi tháng đến khi trẻ đủ 3 tuổi.

Dân số Trung Quốc đã giảm năm thứ ba liên tiếp trong năm 2024, hiện còn 1,4083 tỷ người. Chính sách một con kéo dài nhiều thập kỷ không chỉ hạn chế sinh nở mà còn làm thay đổi sâu sắc quan niệm xã hội về sinh đẻ và nuôi dạy con cái. Mặc dù số ca sinh năm 2024 đã tăng lần đầu tiên kể từ 2017, đạt 9,54 triệu trẻ, nhưng tỷ lệ tử vong vẫn cao hơn sinh nở, cho thấy xu hướng giảm dân số chưa thể đảo ngược.

Giới chuyên gia cảnh báo đà phục hồi hiện tại chỉ mang tính tạm thời và không đồng đều. Hệ thống trợ cấp mới dự kiến mang lại phạm vi bao phủ rộng hơn và hỗ trợ bền vững hơn, đặc biệt cho các gia đình thu nhập thấp. Chính quyền địa phương và các tập đoàn lớn cũng đang triển khai nhiều ưu đãi khác như tiền thưởng, kéo dài thời gian nghỉ thai sản, giảm thuế và hỗ trợ nhà ở.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là sự sụt giảm của các cặp đăng ký kết hôn. Năm 2024, chỉ có 6,11 triệu cặp tiến tới hôn nhân, giảm 20% so với năm trước. Điều này báo hiệu xu hướng suy giảm dân số sẽ tiếp diễn trong tương lai gần.