Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, đã lên tiếng về khả năng Azerbaijan kiện Nga ra tòa quốc tế liên quan đến vụ máy bay chở khách rơi vào năm 2024. Ông Peskov cho biết Moscow sẽ chờ phán quyết chính thức nếu Azerbaijan đệ đơn kiện lên các cơ quan tư pháp quốc tế.

“Một cuộc điều tra đang được tiến hành, vụ việc đang được xem xét. Nếu Azerbaijan đưa ra quyết định như vậy, đó là quyền của Azerbaijan. Chúng tôi sẽ chờ phán quyết chính thức” – ông Peskov nói.

Trước đó, Tổng thống Azerbaijan, Ilham Aliyev, cho biết nước này có kế hoạch kiện Nga ra tòa quốc tế về vụ máy bay chở khách rơi vào tháng 12-2024, khiến 38 người thiệt mạng. Ông Aliyev yêu cầu Nga công khai thừa nhận đã vô tình bắn rơi máy bay và đề nghị trừng phạt những người chịu trách nhiệm.

Vụ việc xảy ra vào ngày 25-12-2024 khi chuyến bay mang số hiệu J2-8243 của hãng hàng không Azerbaijan Airlines chở 67 người cất cánh từ thủ đô Baku (Azerbaijan) bay đến TP Grozny (CH Chechnya, thuộc Nga) và đã bị rơi trước khi cố gắng hạ cánh khẩn cấp cách Aktau (Kazakhstan) khoảng 3 km.

Tổng thống Aliyev cũng yêu cầu Nga hoàn trả chi phí cho chiếc máy bay đã bị phá hủy và bồi thường cho các gia đình nạn nhân và những người bị thương. Ông Aliyev cho biết Azerbaijan đang chuẩn bị đệ đơn kiện lên tòa án quốc tế về vụ việc.

Mối quan hệ giữa Moscow và Baku đang căng thẳng sau cuộc đột kích của lực lượng thực thi pháp luật Nga tại TP Ekaterinburg (Nga) tháng trước dẫn đến cái chết của hai công dân Azerbaijan bị tình nghi là thành viên băng đảng. Các quan chức Azerbaijan đã bác bỏ kết luận của các nhà điều tra Nga và cáo buộc cảnh sát giết người.

Mặc dù thừa nhận những căng thẳng hiện tại, ông Peskov vẫn nhấn mạnh mối quan hệ hợp tác truyền thống giữa hai nước và hy vọng tình hình sẽ được hạ nhiệt. “Thực sự tồn tại một nền tảng vững chắc khi hai nước chia sẻ lợi ích chung và sự hợp tác cùng có lợi dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau đang được thiết lập. Nhưng đôi khi quan hệ giữa hai nước phải đối mặt những thời điểm khó khăn. Và bây giờ là một trong số đó. Chúng tôi hy vọng giai đoạn này sẽ kết thúc nhanh chóng” – người phát ngôn Điện Kremlin nói.

Hình thức “phạt tiền thay cho phạt tù” trong một số tội danh kinh tế đang là một chủ đề nóng được bàn luận rộng rãi trong xã hội. Đây không chỉ là một giải pháp linh hoạt mà còn phản ánh xu thế tư pháp hiện đại, với mục tiêu tăng tính phục hồi, giảm tải cho hệ thống nhà tù và tòa án, đồng thời khuyến khích người phạm tội khắc phục hậu quả và hợp tác với pháp luật.

Tuy nhiên, việc giảm án dựa trên khắc phục hậu quả đang đặt ra nhiều câu hỏi về công lý, răn đe và niềm tin vào hệ thống pháp luật. Trong bối cảnh cải cách thể chế và tư pháp, Nghị quyết 68-NQ/TW đã đặt nền móng cho xu hướng “phi hình sự hóa” các vi phạm kinh tế. Để làm rõ hơn vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Hoàng Hiệp – Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Nghiên cứu Tin học & Kinh tế Ứng dụng, chuyên gia pháp lý về luật kinh tế.

TS Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng, việc giảm án tù đáng kể cho các bị cáo đã nộp lại toàn bộ tài sản chiếm đoạt đang gây ra nhiều lo ngại trong xã hội. Nhiều ý kiến cho rằng, điều này có thể tạo ra tâm lý “cứ phạm tội rồi khắc phục bằng tiền để thoát tội”. Ông nghĩ rằng, nhà nước cần ban hành các quy định hướng dẫn cụ thể về mức độ giảm án tương ứng với tỷ lệ khắc phục hậu quả, mức độ tự nguyện, và thời điểm nộp lại tài sản.

Ông Hiệp cũng nhấn mạnh rằng, việc khắc phục hậu quả không thể và không nên được coi là “tấm vé” miễn tội, vì điều này dễ làm xói mòn niềm tin vào công lý và gây mất công bằng trong xã hội. Khi đã gây ra sai phạm, những người vi phạm phải nhận thức rõ rằng hành động của họ đã vi phạm pháp luật.

Về yêu cầu “không hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế”, ông Hiệp cho rằng đây là một yêu cầu rất đúng đắn, cấp thiết và thể hiện tư duy cải cách mạnh mẽ trong điều hành thể chế kinh tế – pháp lý của Đảng và Nhà nước ta. Muốn vậy, pháp luật cần phân biệt rõ giữa rủi ro kinh doanh, vốn là điều không thể tránh khỏi trong cơ chế thị trường, với hành vi vi phạm pháp luật hình sự, để tránh việc hình sự hóa không cần thiết các quan hệ dân sự, kinh tế.

Ông Hiệp cũng đề xuất rằng, cần hoàn thiện pháp luật dân sự, thương mại và hình sự theo hướng minh bạch, phân định rõ các tiêu chí nhận diện tội phạm kinh tế; ban hành hướng dẫn liên ngành về phân biệt tranh chấp dân sự và hành vi hình sự; nâng cao năng lực chuyên môn của cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, tài chính, đầu tư; bảo vệ quyền kinh doanh chính đáng, đồng thời không để những kẽ hở pháp lý bị lợi dụng để né tránh trách nhiệm hình sự thật sự khi có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt.

Cuối cùng, ông Hiệp cho rằng, hình thức “phạt tiền thay cho phạt tù” trong một số tội danh kinh tế không chỉ là một lựa chọn chính sách linh hoạt, mà còn là một xu thế tư pháp hiện đại trên thế giới nhằm tăng tính phục hồi và hiệu quả kinh tế trong công tác thi hành án, giảm tải cho hệ thống nhà tù và tòa án, đồng thời khuyến khích người phạm tội khắc phục hậu quả, nộp lại tài sản, hợp tác với cơ quan pháp luật để giải quyết các vụ án được nhanh chóng và đạt hiệu quả cao.