Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế giúp tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Kinh tế tuần hoàn được xem là một xu hướng tất yếu nhằm ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Các chuyên gia đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng kinh tế tuần hoàn rất lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn tạo ra các nguồn năng lượng sạch và giảm chi phí sản xuất.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là bước cuối cùng của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải. Công ty của ông đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo sạch.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, cho rằng để phát triển kinh tế tuần hoàn, cần có sự đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng một nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm và áp dụng công nghệ như blockchain sẽ giúp đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn. Điều này sẽ giúp tăng cường niềm tin của người tiêu dùng và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển bền vững.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, nhấn mạnh rằng kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, đặc biệt là các chính sách đi vào cuộc sống còn thiếu linh hoạt.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn. Tuy nhiên, vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Tóm lại, Việt Nam đang có cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự chung tay của các cấp chính quyền, doanh nghiệp và người dân trong việc xây dựng và triển khai các chính sách và giải pháp phù hợp. Với sự quyết tâm và nỗ lực của tất cả các bên, Việt Nam có thể phát triển kinh tế tuần hoàn một cách hiệu quả và bền vững.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đang là điểm đến thu hút đông đảo công chúng tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội). Với hơn 50 tác phẩm điêu khắc và sắp đặt độc đáo được làm hoàn toàn từ phế liệu, triển lãm này không chỉ mang đến một góc nhìn mới về nghệ thuật tái sinh mà còn lan tỏa thông điệp quan trọng về bảo vệ môi trường.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân, người đã dành nhiều năm để sáng tạo từ rác thải với phong cách Phi Lập Thể (Anti-Cubism), cho biết mỗi mảnh rác đều mang một câu chuyện riêng. Thông qua triển lãm này, anh muốn đưa đến cho công chúng một góc nhìn khác về những thứ thường bị bỏ đi, và làm nổi bật giá trị tiềm ẩn trong chúng.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” không chỉ là một cuộc trình diễn nghệ thuật đơn thuần mà còn chạm đến những trăn trở sâu sắc của người xem về lối sống và trách nhiệm với môi trường. Nhiều khán giả nhận ra những vật liệu này vừa gần gũi lại vừa xa lạ, và điều này đã làm nên một không gian nghệ thuật đầy suy ngẫm.

Thông điệp sống xanh được nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân nhấn mạnh: “Hãy cùng nhau tái sử dụng lại rác thải và phế liệu. Chúng ta tái chế càng nhiều càng tốt để tăng vòng đời cho vật liệu, và quan trọng hơn là cùng nhau bảo vệ Trái Đất này”. Thông điệp này không chỉ dừng lại ở việc trình diễn nghệ thuật mà còn kêu gọi hành động cụ thể từ cộng đồng.

Bên cạnh việc tham quan triển lãm, công chúng còn có thể tham gia vào các hoạt động khác như tọa đàm và workshop trải nghiệm. Những hoạt động này không chỉ giúp lan tỏa sâu rộng hơn thông điệp bảo vệ môi trường mà còn nuôi dưỡng ý thức về một tương lai bền vững.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đã biến phế liệu thành tác phẩm nghệ thuật không chỉ kể nên câu chuyện về hy vọng mà còn biến không gian nghệ thuật thành một diễn đàn sống động cho cuộc đối thoại về tương lai chung của chúng ta. Triển lãm này là một minh chứng cho sức mạnh của nghệ thuật trong việc truyền tải thông điệp và tạo ra sự thay đổi tích cực.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” tại VCCA là một sự kiện đáng chú ý, góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên một cách có trách nhiệm. Thông qua nghệ thuật, chúng ta có thể nhìn nhận lại mối quan hệ của mình với thiên nhiên và cùng nhau hành động cho một tương lai bền vững.

Diễn đàn Chuyển đổi xanh và Ngày hội Tái chế 2025 sẽ chính thức diễn ra vào ngày 31/7 tại Hội trường Thống Nhất, thành phố Hồ Chí Minh. Sự kiện này dự kiến sẽ thu hút gần 500 đại biểu từ các bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế, trường đại học và cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo vì môi trường.

Các giải pháp và mô hình thực tế nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh và tái chế sẽ được trình làng tại diễn đàn. Sự kiện sẽ bao gồm khu vực triển lãm trưng bày các sản phẩm đến từ doanh nghiệp, nhóm khởi nghiệp, sinh viên và nghệ nhân thủ công. Những sản phẩm này đã được chọn lọc và sắp xếp để thể hiện tính thực tế của các sáng kiến xanh.

Khách tham quan sẽ có cơ hội trải nghiệm thực tế các mô hình sản xuất từ rác thải nhựa, robot dọn rác, máy in 3D từ nhựa tái chế, thời trang bền vững… Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, thành viên ban tổ chức, diễn đàn và Ngày hội Tái chế 2025 sẽ giới thiệu hàng loạt sản phẩm mang đậm tinh thần đổi mới.

Một số sản phẩm nổi bật bao gồm máy in 3D sử dụng nhựa tái chế cùng các sản phẩm in thực tế, túi đi chợ từ lưới đánh cá, robot dọn rác và phao chắn rác thông minh. Bên cạnh đó, không gian triển lãm còn trưng bày các sản phẩm từ nguyên liệu bản địa như xơ mướp, cỏ bàng, xơ dừa, được tái sinh thành giỏ xách, đồ gia dụng nhờ bàn tay nghệ nhân.

Vải vụn ngành may mặc cũng trở thành túi tote, buộc tóc… Nhiều nhóm sinh viên cũng sẽ mang đến ý tưởng như viên nén trồng cây từ xơ dừa, hay sản phẩm làm sạch không khí từ vi sinh. Sự kiện này hứa hẹn sẽ mang lại nhiều trải nghiệm và kiến thức bổ ích cho khách tham quan, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của mô hình kinh tế tuần hoàn và xu hướng sống xanh, tiêu dùng có trách nhiệm.

Trong hơn một thập kỷ qua, Dexter Barsigan, một người đàn ông 47 tuổi sống tại Manila, Philippines, đã kiếm sống bằng nghề tái chế rác thải điện tử. Công việc này không chỉ giúp anh nuôi sống gia đình mà còn đóng góp vào việc giảm thiểu tác động môi trường của rác thải điện tử. Tuy nhiên, nghề nghiệp này cũng đang gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của anh và hàng trăm người dân khác trong cộng đồng.

Anh Barsigan bắt đầu cảm nhận được những dấu hiệu đầu tiên của vấn đề sức khỏe khoảng ba năm trước, khi đôi tay của anh bắt đầu đau nhức và thị lực của anh giảm dần. Tình trạng này ngày càng trở nên nghiêm trọng, đến mức có những ngày anh chỉ có thể ngồi nhìn vợ và con làm việc thay vì tham gia vào công việc tái chế rác thải điện tử như trước đây.

Nghề nghiệp của anh Barsigan được gọi là “mambabaklas”, một thuật ngữ ám chỉ những người chuyên rã phế liệu điện tử để lấy các kim loại có giá trị như niken, nhôm và đồng. Công việc này không chỉ đòi hỏi sức lao động mạnh mẽ mà còn đòi hỏi sự kiên nhẫn và cẩn thận để có thể tách biệt các loại kim loại và vật liệu khác nhau.

“Việc này giúp chúng tôi có cơm ăn, cho con đi học”, anh Barsigan nói trong một cuộc phỏng vấn, ngồi giữa những đống rác thải điện tử trên con phố Onyx, nơi tập trung hàng trăm người cùng nghề. Con phố Onyx là một trong những địa điểm nổi tiếng tại Manila, nơi mà rác thải điện tử được tập trung và tái chế bởi hàng trăm người lao động.

Dù công việc tái chế rác thải điện tử mang lại thu nhập cho gia đình anh Barsigan và nhiều người khác, nhưng nó cũng đặt ra những thách thức về sức khỏe và an toàn lao động. Việc tiếp xúc với các chất độc hại trong rác thải điện tử có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ các bệnh về da và hô hấp đến các vấn đề thần kinh và ung thư.

Do đó, việc tìm kiếm giải pháp để cải thiện điều kiện lao động và bảo vệ sức khỏe của những người lao động như anh Barsigan đang trở thành một vấn đề cấp thiết. Chính phủ và các tổ chức phi chính phủ đang nỗ lực tìm cách cải thiện tình hình, từ việc cung cấp thiết bị bảo hộ lao động đến việc tạo ra các chương trình đào tạo về an toàn lao động và tái chế rác thải điện tử một cách bền vững.

Trong khi đó, anh Barsigan và nhiều người lao động khác vẫn tiếp tục công việc của mình, hy vọng rằng một ngày nào đó, họ sẽ có thể tìm được một công việc an toàn và ổn định hơn, giúp họ có thể nuôi sống gia đình mà không phải hy sinh sức khỏe của mình.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa để phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo khả năng tồn tại, giúp các doanh nghiệp chiếm ưu thế cạnh tranh trong tương lai. Việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc đối với ngành dệt may.

Kinh tế tuần hoàn là mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải, góp phần bảo vệ môi trường và đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này bao gồm 3 nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất, giảm phụ thuộc lao động phổ thông. Để chuyển sang kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp dệt may cần giảm dùng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày. Đồng thời, chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại, dễ phân hủy. Ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa. Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế. Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế.

Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng. Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.