Ở nhiều vùng cao, phụ nữ đang dần khẳng định vai trò của mình trong việc phát triển kinh tế địa phương thông qua các hoạt động khởi nghiệp với những sản phẩm đặc trưng của vùng miền. Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho bản thân và gia đình, các mô hình khởi nghiệp này còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các sản phẩm truyền thống, cũng như thúc đẩy sự phát triển bền vững cho kinh tế nông thôn.

Khởi nghiệp với sản phẩm địa phương không chỉ là một xu hướng mà còn là hướng đi bền vững cho kinh tế nông thôn, đặc biệt là ở các vùng cao. Các sản phẩm địa phương như thực phẩm đặc sản, thủ công mỹ nghệ, dược liệu truyền thống… không chỉ có giá trị kinh tế cao mà còn mang đậm bản sắc văn hóa của từng vùng miền. Thông qua việc khởi nghiệp với những sản phẩm này, phụ nữ vùng cao không chỉ tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho bản thân mà còn góp phần vào việc quảng bá và bảo tồn văn hóa truyền thống của địa phương.

Một trong những yếu tố quan trọng giúp phụ nữ vùng cao khởi nghiệp thành công với sản phẩm địa phương là việc tiếp cận các nguồn hỗ trợ đa dạng. Các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, đào tạo kỹ năng quản lý kinh doanh, cũng như tiếp cận vốn vay ưu đãi đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp phụ nữ biến ý tưởng thành hiện thực. Ngoài ra, sự hỗ trợ từ các tổ chức xã hội, hội phụ nữ địa phương cũng giúp phụ nữ vượt qua những khó khăn ban đầu và duy trì hoạt động kinh doanh của mình.

Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất và kinh doanh cũng là một yếu tố then chốt giúp phụ nữ vùng cao mở rộng thị trường và tăng cường khả năng cạnh tranh của sản phẩm địa phương. Việc sử dụng các nền tảng thương mại điện tử để bán hàng, cũng như ứng dụng các kỹ thuật bảo quản và chế biến hiện đại để nâng cao chất lượng sản phẩm, đã giúp nhiều phụ nữ vùng cao đạt được thành công trong việc khởi nghiệp với sản phẩm địa phương.

Tuy nhiên, để duy trì và phát triển các mô hình khởi nghiệp với sản phẩm địa phương, phụ nữ vùng cao vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức. Việc thiếu thông tin về thị trường, hạn chế về vốn và kỹ năng quản lý kinh doanh, cũng như khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn hỗ trợ, là những rào cản khiến nhiều mô hình khởi nghiệp chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.

Đề giải quyết những thách thức này, các cấp chính quyền và tổ chức xã hội cần tăng cường hỗ trợ phụ nữ vùng cao trong việc khởi nghiệp với sản phẩm địa phương. Điều này không chỉ bao gồm việc cung cấp các khóa đào tạo về kỹ năng kinh doanh và quản lý, mà còn bao gồm việc tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi và các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp.

Đường khởi nghiệp với sản phẩm địa phương của phụ nữ vùng cao đang mở ra những hướng đi mới cho kinh tế nông thôn. Với sự hỗ trợ đa dạng và nỗ lực không ngừng của phụ nữ, các sản phẩm địa phương không chỉ góp phần phát triển kinh tế địa phương mà còn trở thành biểu tượng cho sự kiên cường và sáng tạo của phụ nữ Việt Nam.

Chợ nổi Cái Răng, một biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, vừa được tạp chí du lịch Travel+Leisure Asia xếp vào vị trí thứ 7 trong danh sách ’10 khu chợ ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới’. Đây là một niềm vinh vinh lớn, không chỉ phản ánh giá trị của văn hóa ẩm thực sông nước mà còn khẳng định nét sinh hoạt đặc trưng của vùng đất này. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy văn hóa chợ nổi đang dần mai một, khi số lượng ghe thuyền tham gia buôn bán ngày càng giảm.

Từng là trung tâm sinh hoạt đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, chợ nổi không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa đơn thuần mà còn là không gian văn hóa sống động, thể hiện bản sắc của một vùng đất ‘trên bến dưới thuyền’. Ở đó, mỗi chiếc ghe là một ‘gian hàng’, mỗi thương hồ là một thành viên của cộng đồng cư dân sông nước. Họ không chỉ buôn bán mà còn tạo nên một không gian văn hóa đa dạng và phong phú.

Thế nhưng, trong những năm gần đây, số lượng ghe buôn tại chợ nổi Cái Răng giảm đáng kể, từ hơn 500 ghe xuống còn chưa đầy 250 trong vòng một thập kỷ. Các chợ nổi khác như Cái Bè, Ngã Năm, Ngã Bảy hay Long Xuyên cũng lâm vào tình trạng tương tự, với số lượng thương hồ giảm mạnh. Việc xây dựng bờ kè để chống sạt lở cũng khiến ghe thuyền khó khăn khi cập bến, làm gián đoạn dòng giao thương truyền thống.

Các chuyên gia cho rằng, để bảo tồn và phát triển văn hóa chợ nổi, cần tập trung vào việc khôi phục sinh kế bền vững cho thương hồ. Nếu không còn thương hồ, chợ nổi sẽ chỉ còn là một hình thức trình diễn, thiếu đi sức sống từ cộng đồng. Một số giải pháp được đề xuất bao gồm quy hoạch lại chợ nổi theo hướng ‘phố chợ trên sông’, có bến ghe riêng, phân khu rõ ràng giữa hoạt động du lịch và hoạt động thương mại thực thụ.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ thương hồ bằng cách miễn giảm chi phí neo đậu, hỗ trợ nhiên liệu cũng giúp họ duy trì sinh kế. Tổ chức các hoạt động văn nghệ dân gian như hò, đờn ca tài tử, cũng như giới thiệu ẩm thực miền Tây ngay trên thuyền sẽ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa. Thái Lan là một ví dụ thành công trong việc dàn dựng không gian văn hóa sống động trên sông, dù họ không có chợ nổi tự nhiên.

Để cải thiện thực trạng này, trong dự thảo Đề án bảo tồn Chợ nổi Cái Răng đến năm 2030, Viện CISED đã đề xuất một mô hình phát triển tích hợp bao gồm những khu vực kinh doanh thương mại dịch vụ, trưng bày các sản phẩm OCOP, nông sản, khu vực biểu diễn nghệ thuật và khu vực vựa của thương hồ. Giữ được thương hồ là giữ được nhịp sống ghe thuyền, giữ được văn hóa và giữ được chính linh hồn của miền sông nước phương Nam.