Khám phá Trung Quốc thời cuối nhà Thanh qua những bức ảnh quý giá là một hành trình du lịch ngược thời gian đầy thú vị. Đó là cơ hội để khám phá những câu chuyện ẩn sâu sau mỗi khuôn hình về một triều đại đang đến hồi kết. Những bức ảnh này không chỉ đem lại giá trị sâu sắc về lịch sử, văn hóa và xã hội Trung Quốc trong giai đoạn chuyển giao mà còn giúp cảm nhận rõ rệt sự đối lập giữa nền văn hóa truyền thống hàng ngàn năm và những ảnh hưởng hiện đại từ phương Tây.

Thông qua ống kính của các nhiếp ảnh gia phương Tây và người Trung Quốc đương thời, hình ảnh từ cuộc sống quyền quý trong cung điện cho đến cuộc sống bần hàn của thường dân trước máy ảnh đã tạo nên những khoảnh khắc quý giá. Những khoảnh khắc này giúp thế hệ sau hình dung rõ nét hơn về một Trung Hoa vừa huy hoàng mà lại lạc lõng trong cơn biến động lịch sử.

Một trong những nhân vật nổi tiếng được ghi lại qua ống kính máy ảnh là Đông Mai, tiểu thiếp của Lý Hồng Chương, một trọng thần cuối thời nhà Thanh. Bà được ca tụng là một trong những người phụ nữ đẹp nhất thời đại đó. Với chiều cao ấn tượng 1m68, vóc dáng cao ráo, Đông Mai không thua kém bất kỳ minh tinh hiện đại nào. Bức ảnh của bà gây ấn tượng mạnh, khiến nhiều cư dân mạng ngỡ ngàng thốt lên: Nếu thiếp của Lý Hồng Chương đã xinh đẹp như vậy, thì những các phi tần chắc chắn còn xuất sắc hơn nữa.

Những bức ảnh cuối thời Thanh thường được chụp trong thời kỳ loạn lạc, nghèo đói. Phần lớn người dân sống trong cảnh khó khăn, nghèo đói tràn lan, sự phân hóa giàu nghèo rất rõ rệt. Người giàu thường béo tốt, trong khi người dân nghèo lại hốc hác vì thiếu dinh dưỡng. Cuộc sống thực tế của các vị vương gia nhà Thanh không hề hào nhoáng như trên phim truyền hình. Bức ảnh của Túc Thân vương Thiện Kỳ cho thấy ngay cả tầng lớp quý tộc cũng ăn mặc giản dị hơn nhiều so với những gì được khắc họa trên phim ảnh.

Tục bó chân của phụ nữ thời Thanh là một tập tục đau lòng. Phụ nữ Mãn Châu, Mông Cổ và Tây Tạng không bó chân, trong khi phụ nữ Hán lại phổ biến tục lệ này. Bức ảnh một người phụ nữ đang rửa chân, bàn chân của bà không bị bó, cho thấy sự khác biệt văn hóa.

Hoàng hậu cuối cùng, Uyển Dung, toát lên vẻ đoan trang, quý phái, ngay cả khi đặt trong bối cảnh hiện đại cũng rất xinh đẹp. Dung mạo của bà thậm chí còn vượt trội hơn so với nhiều minh tinh hiện đại khiến người ta vừa ngưỡng mộ vừa ghen tị.

Một bức ảnh hiếm hoi chụp Từ Hy Thái Hậu, chụp từ trên lầu xuống, dường như Từ Hy Thái Hậu chưa phát hiện ra đang vui vẻ cười nói, đem lại một khoảnh khắc hiếm hoi về cuộc sống của vị thái hậu quyền lực.

Những bức ảnh này không chỉ là những tác phẩm nhiếp ảnh đơn thuần mà còn là những tài liệu lịch sử quý giá. Chúng giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cuộc sống của người dân Trung Quốc trong giai đoạn cuối của nhà Thanh, một giai đoạn đầy biến động và thay đổi.

Phạm Công Thắng – Một cái tên không còn xa lạ với những người yêu mến nghệ thuật nhiếp ảnh và văn học Việt Nam. Với hơn 40 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực báo chí, nhiếp ảnh và văn học, ông đã tạo dựng được một sự nghiệp đáng ngưỡng mộ. Sinh năm 1954, Phạm Công Thắng gắn bó với ngành báo chí và nhiếp ảnh từ rất sớm, và được biết đến với biệt danh ‘lãng du’ bởi sự nghiệp của mình gắn liền với việc đi lại, khám phá và sáng tạo.

Làm phóng viên ảnh đã giúp ông có cơ hội lặn lội khắp mọi nơi, bắt gặp những khoảnh khắc sự kiện quan trọng và phục vụ tòa báo. Sự đam mê với nhiếp ảnh đã thôi thúc ông bước vào con đường nhiếp ảnh nghệ thuật, một hành trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và sáng tạo. Ngoài việc gắn bó với ngành hàng không, ông còn có cơ hội khám phá nhiều quốc gia khác. Thành quả của ông là 3 cuộc triển lãm ảnh và 2 tập sách ảnh cá nhân.

Triển lãm ảnh đầu tiên có tên ‘Quê hương’ được tổ chức vào năm 1999 tại Thanh Hóa, với những tác phẩm ảnh đậm chất xứ Thanh. Tiếp theo là triển lãm ‘Khoảnh khắc’ vào năm 2011, ghi lại những mặt của đời sống xã hội. Và gần đây nhất là triển lãm ảnh ‘Những lát cắt cuộc sống’ vào năm 2024. Những bức ảnh của ông không chỉ là những tác phẩm nghệ thuật đơn thuần, mà còn là những câu chuyện về cuộc sống, về con người và về xã hội.

Không dừng lại ở đó, ông tiếp tục ‘lãng du’ với một không gian mới – văn học. Trong vòng 5 năm từ 2021-2025, ông đã cho ra đời 4 tập truyện ngắn. Các tác phẩm của ông nhận được nhiều đánh giá tích cực từ các nhà văn và nhà phê bình văn học. Phong cách của ông có thể được tóm tắt bằng những từ ‘sống động, nhân văn’. Những câu chuyện của ông không chỉ là những tác phẩm văn học đơn thuần, mà còn là những phản ánh về cuộc sống, về con người và về xã hội.

Song song với sự nghiệp văn học, ông cũng xây dựng một bảo tàng mini ‘Không gian lưu giữ và trưng bày ký ức Nhiếp ảnh’. Vào ngày 7/6/2025, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã công nhận và trao bằng xác lập kỷ lục Việt Nam cho công trình lưu giữ này. Phạm Công Thắng đã chứng minh rằng ‘gừng càng già càng cay’, vẫn tiếp tục tích cực hoạt động và sáng tạo ở tuổi ‘thất thập’.

Có thể nói, Phạm Công Thắng là một tấm gương sáng cho những người yêu mến nghệ thuật và văn học. Ông đã chứng minh rằng, với đam mê và sáng tạo, không có giới hạn nào cho tuổi tác và khả năng sáng tạo. Ông vẫn tiếp tục ‘lãng du’ trên con đường nghệ thuật, để lại những dấu ấn sâu đậm trong lòng người yêu mến nghệ thuật Việt Nam.