Hiện tượng AI ‘ngầm’ hay còn gọi là ‘shadow AI’ đang ngày càng phổ biến trong các doanh nghiệp trên toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực ngân hàng và viễn thông. Theo một khảo sát gần đây của BCG, tiến hành trên hơn 10.600 nhân viên tại 11 quốc gia, cho thấy hơn một nửa (54%) số người được hỏi thừa nhận sẽ sử dụng các công cụ AI ngay cả khi không được phép hoặc không có sự hỗ trợ chính thức từ công ty.

Nhóm tuổi Gen Z và Millennials là những người đi đầu trong việc sử dụng AI bên ngoài hệ sinh thái của doanh nghiệp, với 62% chấp nhận sử dụng, cao hơn 19 điểm phần trăm so với các nhóm tuổi khác. Điều này cho thấy một xu hướng đáng quan tâm về việc nhân viên tìm kiếm và sử dụng các công cụ AI một cách tự phát để phục vụ công việc.

Thực trạng này đang đặt ra những thách thức lớn cho các tổ chức, đặc biệt là vấn đề quản lý rủi ro và tuân thủ quy định. Các ngành như ngân hàng và viễn thông được coi là dễ bị tổn thương do phải quản lý dữ liệu nhạy cảm, hạ tầng on-premise lạc hậu và chính sách kiểm soát quá chặt chẽ. Đáng chú ý, việc sử dụng AI không được phê duyệt đã tăng trưởng 250% chỉ trong năm qua tại các ngành này.

Về mặt rủi ro pháp lý và tuân thủ, Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân tại Việt Nam đã tạo ra một khung pháp lý chặt chẽ. Đặc biệt, việc chuyển dữ liệu cá nhân ra nước ngoài thông qua các công cụ AI không được kiểm soát có thể kích hoạt các điều khoản xử phạt nghiêm khắc nhất của nghị định này. Điều này đòi hỏi các tổ chức phải có biện pháp quản lý và kiểm soát hiệu quả.

Để giải quyết vấn đề này, các tổ chức cần chuyển từ tư duy ‘cấm đoán’ sang ‘quản lý thông minh’ để kiểm soát rủi ro mà vẫn tận dụng được tiềm năng của công nghệ. Sự kết hợp khéo léo giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở là chìa khóa để đạt được mục tiêu này.

Một số giải pháp toàn diện có thể được áp dụng bao gồm việc xây dựng khung chính sách ‘mở nhưng có lan can’, triển khai hạ tầng AI nội bộ tiện lợi và xây dựng văn hóa minh bạch và đào tạo liên tục. Khung chính sách này cần bao gồm các nguyên tắc cụ thể cho việc sử dụng AI chấp nhận được. Triển khai giải pháp Azure OpenAI với private endpoint hoặc self-hosted solution có thể giúp kiểm soát việc sử dụng AI trong tổ chức.

Ngoài ra, việc xây dựng mạng lưới AI Champions nội bộ và tổ chức chương trình đào tạo cũng là yếu tố quan trọng để nâng cao nhận thức và kỹ năng sử dụng AI một cách có trách nhiệm. Công nghệ hỗ trợ như Data Loss Prevention (DLP) cho AI và SIEM tích hợp AI cũng cần được nâng cấp để phát hiện và ngăn chặn việc sử dụng AI không được phê duyệt.

Chiến lược triển khai cần được thực hiện theo các giai đoạn, bao gồm đánh giá và lập kế hoạch, triển khai hạ tầng, đào tạo và triển khai. Quá trình này đòi hỏi sự tham gia và cam kết của tất cả các cấp độ trong tổ chức.

Tóm lại, việc quản lý shadow AI đòi hỏi sự kết hợp giữa chính sách thông minh, công nghệ phù hợp và văn hóa tổ chức mở. Doanh nghiệp nên bắt đầu từ việc xây dựng chính sách rõ ràng, đầu tư vào hạ tầng AI an toàn, và quan trọng nhất là nuôi dưỡng văn hóa minh bạch – nơi nhân viên cảm thấy được hỗ trợ thay vì bị trừng phạt khi sử dụng AI một cách có trách nhiệm.

Ông Dương Quốc Tú, một chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngân hàng số, đã có những chia sẻ quý giá về xu hướng tương lai của ngành ngân hàng số tại Việt Nam. Theo ông, sự phát triển không ngừng của công nghệ đang tạo ra những cơ hội lớn cho các ngân hàng số, đồng thời cũng đặt ra những thách thức mới mà các tổ chức tài chính cần phải vượt qua.

Một trong những điểm nổi bật mà ông Tú nhấn mạnh là tầm quan trọng của việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hoạt động của ngân hàng số. AI không chỉ giúp nâng cao hiệu quả vận hành mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích dữ liệu khách hàng, từ đó cung cấp các dịch vụ cá nhân hóa và nâng cao trải nghiệm người dùng. Việc hiểu rõ khách hàng và đáp ứng nhu cầu của họ một cách chính xác đã trở thành yếu tố then chốt để tạo ra sự khác biệt trong thị trường ngân hàng số hiện nay.

Ông Tú cũng chia sẻ về quá trình chuyển đổi số tại Ngân hàng ACB, một trong những ngân hàng tiên phong trong việc đẩy mạnh chuyển đổi số tại Việt Nam. Quá trình này không chỉ đơn thuần là việc triển khai các ứng dụng trên điện thoại di động mà còn bao gồm việc thay đổi toàn diện về văn hóa, cách thức vận hành và mô hình kinh doanh của ngân hàng. Bài học từ ACB cho thấy rằng, sự thành công trong chuyển đổi số đòi hỏi một chiến lược tổng thể, đồng bộ và dài hạn.

Một điểm quan trọng khác mà ông Tú đề cập là sự khác biệt giữa một ngân hàng số thực thụ và một ngân hàng chỉ sở hữu ứng dụng trên điện thoại. Theo ông, một ngân hàng số thực sự không chỉ cung cấp dịch vụ qua các ứng dụng di động mà còn phải có khả năng tích hợp công nghệ vào mọi khía cạnh của hoạt động kinh doanh, từ quản lý dữ liệu khách hàng đến vận hành nội bộ. Điều này đòi hỏi một sự đầu tư lớn về công nghệ, con người và quy trình.

Cuối cùng, ông Tú nhấn mạnh rằng đổi mới và ổn định không phải là hai khái niệm đối lập mà là những yếu tố bổ trợ lẫn nhau trong lĩnh vực ngân hàng số. Đổi mới giúp ngân hàng bắt kịp với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ và nhu cầu khách hàng, trong khi ổn định giúp đảm bảo an toàn và tin cậy, vốn là nền tảng cho sự phát triển bền vững của bất kỳ tổ chức tài chính nào.

Tóm lại, những chia sẻ của ông Dương Quốc Tú cung cấp một cái nhìn sâu sắc về tương lai của ngân hàng số tại Việt Nam. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và sự thay đổi trong nhu cầu của khách hàng, các ngân hàng cần phải không ngừng đổi mới và cải thiện để đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Việc áp dụng AI, hiểu rõ khách hàng, và tìm kiếm sự đổi mới trong khi duy trì ổn định sẽ là chìa khóa cho sự thành công trong lĩnh vực ngân hàng số trong thời gian tới. ACB và các ngân hàng khác sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai của ngành ngân hàng số tại Việt Nam.