Một trường hợp liên quan đến mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất tại một bệnh viện ở TPHCM đã đặt ra những vấn đề quan trọng về đảm bảo cạnh tranh, công bằng và minh bạch trong đấu thầu. Bệnh viện của bà Nguyễn Ánh đã phân loại vật tư tiêu hao hóa chất thành hai nhóm riêng biệt: nhóm không bắt buộc sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng và nhóm phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng. Điều này đã引发 những quan ngại về việc liệu quy trình đấu thầu có công bằng và mở đối với tất cả các nhà thầu hay không.

Đối với nhóm thứ hai, bệnh viện đã áp dụng quy định tại Điều 65 của Nghị định số 98/2021/NĐ-CP về quản lý trang thiết bị y tế. Theo đó, nhà thầu phải được “Chủ sở hữu thiết bị y tế xác nhận tương thích với thiết bị xxx”. Tuy nhiên, một số nhà thầu đã lên tiếng phản ánh rằng quy định này có yếu tố hạn chế nhà thầu theo khoản 3 Điều 44 Luật Đấu thầu. Điều này cho thấy có thể có sự bất cập trong cách thức xây dựng và thực hiện quy trình đấu thầu.

Bộ Tài chính đã có ý kiến về vấn đề này, cho rằng việc áp dụng hình thức chỉ định thầu hoặc chào giá trực tuyến có thể được xem xét nếu gói thầu mua sắm vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng để đảm bảo tính tương thích. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh rằng hồ sơ mời thầu không được nêu điều kiện dẫn đến làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng.

Theo đó, để đảm bảo việc tổ chức đấu thầu mua sắm “vật tư tiêu hao hóa chất phải sử dụng cùng thiết bị y tế chuyên dùng” được bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch, hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình, các đơn vị cần căn cứ vào các quy định hiện hành để xây dựng hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu một cách phù hợp. Việc này không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch và công bằng trong đấu thầu mà còn góp phần đảm bảo hiệu quả kinh tế và trách nhiệm giải trình trong việc sử dụng nguồn lực công.

Trong bối cảnh việc đấu thầu mua sắm vật tư y tế đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, các cơ quan chức năng và đơn vị tham gia đấu thầu cần phải đặc biệt chú trọng đến việc tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của đấu thầu. Đó là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Chỉ khi thực hiện được điều này, mới có thể đảm bảo rằng nguồn lực công được sử dụng một cách hiệu quả và có ích cho xã hội.

Như vậy, để tránh những vấn đề phát sinh trong tương lai, việc xây dựng và thực hiện các quy trình đấu thầu cần phải được tiến hành một cách thận trọng và tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật hiện hành. Đồng thời, sự tham gia của các bên liên quan, bao gồm cả nhà thầu và các cơ quan kiểm soát, cần được đảm bảo để góp phần vào sự thành công và minh bạch của quá trình đấu thầu.

Công ty Cổ phần Điện Trường Giang đã đạt được thành tựu đáng kể khi sản xuất thành công máy cắt chân không VCB TV1 (24-40.5kV) đạt tiêu chuẩn quốc tế IEC và chứng nhận KEMA, ASTA. Tuy nhiên, một nghịch cảnh đáng tiếc đang diễn ra khi sản phẩm này và nhiều sản phẩm khác đạt chuẩn quốc tế nhưng không được sử dụng tại Việt Nam. Vấn đề không nằm ở năng lực sản xuất mà nằm ở những rào cản chính sách và sự thiếu thốn cơ chế hỗ trợ dành cho doanh nghiệp nội địa.

LawĐấu thầu năm 2023 đã có những quy định nhằm ưu tiên cho sản phẩm sản xuất trong nước. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều hồ sơ mời thầu từ các đơn vị chủ đầu tư vẫn chưa cụ thể hóa các tiêu chí để đánh giá và ưu tiên sản phẩm trong nước. Điều này vô tình tạo ra một rào cản cho doanh nghiệp nội địa trong việc tham gia vào các dự án và phát triển sản phẩm của họ.

Một khó khăn khác mà doanh nghiệp phải đối mặt là chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) cao. Trong khi đó, các chính sách hỗ trợ cho hoạt động này vẫn còn hạn chế. Cụ thể, chi phí thử nghiệm sản phẩm ở các phòng thí nghiệm trong nước như Quatest không được công nhận, buộc doanh nghiệp phải tiến hành kiểm định quốc tế tại các tổ chức như KEMA, ASTA, CE, UL với chi phí cao. Hiện nay, Việt Nam vẫn thiếu phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế, điều này khiến cho quá trình thử nghiệm và chứng nhận của doanh nghiệp trở nên khó khăn và tốn kém hơn.

Ngoài ra, ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam vẫn còn hạn chế, khiến cho doanh nghiệp phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu. Quá trình thương mại hóa và xuất khẩu sản phẩm cũng gặp phải những khó khăn do chi phí cao cho chứng nhận quốc tế như CE, UL, và sự thiếu hỗ trợ về tiếp thị cũng như chuyển giao công nghệ từ các dự án FDI. Điều này gây ra nhiều thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam trong việc phát triển và cạnh tranh với các công ty nước ngoài.

Trước những thách thức này, các doanh nghiệp đang rất cần những cơ chế hỗ trợ đúng và trúng để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của sản phẩm trong nước. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển và bứt phá mà còn góp phần khơi thông tiềm lực quốc gia. Cần có những chính sách cụ thể và hiệu quả hơn để hỗ trợ doanh nghiệp nội địa, giúp họ có thể cạnh tranh lành mạnh trên thị trường quốc tế và đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế trong nước.