Thị trường xe máy điện tại Việt Nam hiện đang đối mặt với một vấn nạn nghiêm trọng liên quan đến chất lượng sản phẩm, khi nhiều xe không đảm bảo tiêu chuẩn và xe điện giả đang tràn lan trên thị trường. Tình trạng này không chỉ gây ra những thiệt hại đáng kể cho người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất và phân phối xe máy điện chính hãng. Nguy cơ mất an toàn do sử dụng thiết bị kém chất lượng, dễ gây ra chập điện, cháy nổ, cũng là một vấn đề đáng lo ngại.

Thủ đoạn của những kẻ buôn bán xe máy điện giả ngày càng trở nên tinh vi và phức tạp. Mới đây, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an Hà Nội đã tiến hành khởi tố vụ án hình sự và khởi tố 3 bị can để điều tra về tội sản xuất, buôn bán hàng giả. Người đứng đầu đường dây này là N.V.D., sinh năm 1992, trú tại Từ Sơn, Bắc Ninh. Quá trình điều tra cho thấy, N.V.D. cùng các đồng phạm đã xây dựng một hệ thống hoạt động khép kín, từ khâu sản xuất linh kiện, lắp ráp, đến hợp thức hóa giấy tờ và đưa hàng giả ra thị trường dưới danh nghĩa xe chính hãng. Chỉ trong vòng 6 tháng gần đây, nhóm đối tượng này đã bán trót lọt một số lượng lớn xe giả với giá bán thấp hơn hàng chính hãng khoảng 4 triệu đồng.

Trong quá trình khám xét một công ty sản xuất xe máy điện tại tỉnh Bắc Ninh, Phòng Cảnh sát kinh tế đã phát hiện và tạm giữ trên 100 xe máy điện không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp. Các xe này có dấu hiệu làm giả nhãn hiệu, xuất xứ với tổng trị giá hàng hóa lên tới hơn 1 tỷ đồng. Theo Thiếu tá Vũ Trung Kiên, Phòng Cảnh sát kinh tế, Công an thành phố Hà Nội, đường dây này hoạt động rất tinh vi, tổ chức khép kín từ khâu sản xuất đến lắp ráp. Các đối tượng đã nghiên cứu kỹ thông tin của các dòng xe chính hãng, sau đó sử dụng các phương thức, thủ đoạn tinh vi để hợp thức hóa sản phẩm và cách thức tiêu thụ, nhằm thu lời bất chính.

Để ngăn chặn tình trạng sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, lực lượng công an cần tăng cường các biện pháp nghiệp vụ để kịp thời phát hiện, bắt giữ và triệt phá những đường dây làm giả xe máy điện. Song song với đó, người tiêu dùng cũng cần nâng cao cảnh giác và tránh sử dụng các xe máy điện giả, kém chất lượng, giá rẻ vì những rủi ro tiềm ẩn về cháy nổ, tai nạn kỹ thuật và mất an toàn cho người sử dụng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan chức năng và người tiêu dùng là yếu tố quan trọng để tạo ra một thị trường xe máy điện an toàn và lành mạnh.

Khi Việt Nam tiến tới bỏ hạn mức tín dụng, cơ chế giám sát và quản lý rủi ro dựa trên dữ liệu theo Thông tư 35/2015/TT-NHNN sẽ trở thành yếu tố then chốt trong việc giám sát hoạt động tín dụng của hệ thống ngân hàng. Những tiến bộ từ chuyển đổi số, chuẩn hóa dữ liệu và dữ liệu lớn (big data) sẽ tạo thuận lợi cho việc chuyển từ giám sát tuân thủ sang chủ động dự báo và rà soát rủi ro tín dụng liên tục.

Ngày 3-7-2025, tại Hội nghị Chính phủ với địa phương, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sớm bỏ hạn mức tăng trưởng tín dụng – một công cụ hành chính đã được duy trì từ năm 2011 đến nay. Việc bỏ room tín dụng được xem là cải cách điều hành lớn nhất của ngành ngân hàng trong hơn một thập kỷ, nhưng cũng đòi hỏi NHNN phải nâng cao năng lực giám sát để đảm bảo dòng vốn tín dụng được dẫn đến đúng nơi cần thiết.

Từ cuối năm 2015, NHNN đã thiết lập Thông tư 35/2015/TT-NHNN, yêu cầu các ngân hàng phải đáp ứng một hệ thống báo cáo thống kê chi tiết về hoạt động cấp tín dụng, năng lực vốn, giám sát rủi ro nợ xấu và hoạt động ngoại bảng. Định kỳ hàng tuần hoặc hàng tháng, các ngân hàng phải cập nhật tình hình hoạt động với NHNN theo các form mẫu được quy định.

Khung báo cáo của Thông tư 35 cung cấp các thông tin về phân tách dư nợ theo mã ngành kinh tế và mức độ bảo đảm, giúp NHNN đánh giá chính xác dòng chảy tín dụng của thị trường. Đối với các ngành nhạy cảm như đầu tư – kinh doanh bất động sản, khi dư nợ tăng mạnh, hệ thống sẽ tự đẩy thông điệp cảnh báo tới Vụ Chính sách tiền tệ.

Các mẫu báo cáo khác buộc ngân hàng thương mại báo cáo chi tiết nợ quá hạn, nợ cơ cấu và xóa nợ ròng từng tháng, cung cấp góc nhìn sâu hơn về sức khỏe danh mục cho vay. Khi tỷ lệ nợ xấu nội bảng (NPL) vượt quá 3%, hệ thống quản trị nội bộ sẽ kích hoạt chuỗi hành động yêu cầu ngân hàng nộp phương án khắc phục.

Một khi cơ chế hạn mức tín dụng không còn được áp dụng, NHNN cần chuyển sang một hệ thống cảnh báo tự động hơn, dựa trên nền tảng của Thông tư 35. Để hệ thống này hoạt động hiệu quả, cần đẩy mạnh kết nối dữ liệu và số hóa toàn bộ các báo cáo theo chuẩn Thông tư 35, đồng thời thiết lập những ngưỡng cảnh báo cụ thể cho từng chỉ tiêu quan trọng.

Hình 1 thể hiện minh họa Dashboard giám sát hoạt động cấp tín dụng của từng ngân hàng, dựa trên dữ liệu theo thời gian thực được kết nối tự động từ các ngân hàng thương mại về kho dữ liệu của NHNN. Môi trường dữ liệu chuẩn hóa và đồng bộ giúp việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý rủi ro của hệ thống trở nên khả thi hơn.

Các giải pháp hạ tầng công nghệ ngày càng khả thi khi Thông tư 64/2024/TT-NHNN được ban hành, hướng dẫn các ngân hàng về việc triển khai Open API để chia sẻ dữ liệu định danh giao dịch và trạng thái khoản thanh toán với bên thứ ba. Điều này mở ra kỳ vọng lớn về việc số hóa và ứng dụng Open API vào kho dữ liệu Thông tư 35 của toàn hệ thống ngân hàng. Tham khảo thêm thông tin tại đây.