Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) mới của Google, được đặt tên theo nhân vật thần thoại Aeneas, đang hứa hẹn sẽ cách mạng hóa lĩnh vực nghiên cứu lịch sử. Mô hình AI này, được phát triển bởi Google DeepMind và các nhà sử học từ Đại học Nottingham, có khả năng giải mã những bí ẩn từ thời La Mã và lấp đầy khoảng trống lịch sử trong nháy mắt.

Lịch sử nhân loại thường bị thiếu thông tin do các văn bản cổ bị hư hại theo thời gian. Các nhà sử học đã phải đối mặt với thách thức lớn khi các văn bản cổ thường được tìm thấy trong tình trạng hư hỏng nặng, bị vỡ thành nhiều mảnh hoặc mờ chữ. Việc phục dựng chúng đòi hỏi sự suy luận và so sánh cực kỳ công phu. Aeneas được huấn luyện để tìm kiếm các điểm tương đồng từ một cơ sở dữ liệu khổng lồ gồm 176.000 bản khắc La Mã để suy luận ra những phần còn thiếu. Khác biệt với con người, Aeneas có thể thực hiện công việc này chỉ trong nháy mắt, thay vì mất hàng tuần hoặc nhiều tháng dài.

Tuy nhiên, một trong những lo ngại lớn nhất với AI tạo sinh là khả năng tạo ra thông tin sai lệch. Để kiểm chứng độ tin cậy, nhóm nghiên cứu đã thử thách Aeneas với một nhiệm vụ khó khăn là xác định niên đại của văn bản La Mã nổi tiếng ‘Res Gestae Divi Augusti’. Kết quả đáng kinh ngạc khi AI Aeneas đã đưa ra hai khoảng thời gian khả dĩ và cả hai đều trùng khớp hoàn toàn với những nhận định của hầu hết nhà sử học hàng đầu hiện nay.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, khi cho 23 nhà sử học làm việc cùng với Aeneas, kết quả cho thấy năng suất của các nhà sử học được đẩy nhanh đáng kể. Họ có thể khám phá ra những mối liên kết mới mà trước đây chưa từng nghĩ tới. Một nhà sử học sử dụng Aeneas đưa ra kết quả chính xác hơn so với khi chỉ có AI hoặc chỉ có con người làm việc một mình.

Công nghệ này không chỉ giúp giải mã các văn bản cổ, mà còn mở ra một phương pháp nghiên cứu lịch sử hoàn toàn mới, giúp chúng ta thấu hiểu quá khứ sâu sắc hơn để định hình một tương lai tốt đẹp hơn.