Ngành hàng không đang trong quá trình chuyển đổi mạnh mẽ nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, với một trong những giải pháp nổi bật là ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo để giảm thiểu vệt khí thải. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng nóng lên toàn cầu, chiếm hơn 35% tác động môi trường tiêu cực của ngành hàng không. Vệt khí thải được hình thành khi máy bay hoạt động ở độ cao lớn, thường từ 10.000 đến 13.000 mét, và khí thải nóng từ động cơ máy bay ngưng tụ trong điều kiện lý tưởng. Những vệt khói trắng này có thể tồn tại hàng giờ và dần biến thành mây ti nhân tạo, giữ nhiệt và làm Trái Đất ấm lên.

Để giải quyết vấn đề này, Google đã tích hợp tính năng phân loại rủi ro vệt khí thải vào ứng dụng Google Flights. Tính năng này cho phép hành khách đưa ra quyết định sáng suốt khi đặt vé máy bay bằng cách cung cấp thông tin về lượng khí thải CO₂ và mức độ rủi ro vệt khí thải của từng chuyến bay. Dựa trên Mô hình Tác động Du lịch (Travel Impact Model API), hành khách có thể lựa chọn chuyến bay ‘xanh’ phù hợp với nhu cầu và ý thức bảo vệ môi trường của mình. Mô hình này hoạt động dưới sự giám sát của một ủy ban cố vấn độc lập, bao gồm các chuyên gia hàng đầu thế giới về hàng không và phát triển bền vững.

Trước đó, Google đã giới thiệu Travel Impact Model vào năm 2021 nhưng sau đó tạm gỡ bỏ thông tin về vệt khí thải do thiếu độ chính xác dữ liệu cụ thể cho từng chuyến bay. Tuy nhiên, sau hai năm nghiên cứu và thử nghiệm không ngừng, đội ngũ phát triển đã nâng cấp mô hình bằng cách sử dụng hệ thống tính toán ‘Contrail Energy Forcing’ để phân tích khả năng giữ nhiệt của vệt khí thải. Sự nâng cấp này giúp cung cấp thông tin chính xác hơn về tác động môi trường của các chuyến bay.

Không chỉ Google, nhiều hãng hàng không cũng chủ động thực hiện các biện pháp giảm thiểu vệt khí thải. Dự án Contrails, một hợp tác giữa American Airlines và Google, đã giúp giảm khoảng 54% lượng vệt khí thải trên một số tuyến bay thông qua việc tối ưu hóa đường bay. Ngoài ra, GE Aerospace đã phối hợp với NASA Langley Research Center để xây dựng bản đồ 3 chiều chi tiết về cách thức hình thành và biến mất của vệt khí thải. Những nỗ lực này thể hiện cam kết của ngành hàng không trong việc giảm thiểu tác động môi trường.

Ngành hàng không hiện chịu trách nhiệm khoảng 50% khí thải ra môi trường của toàn ngành du lịch. Do đó, việc kết hợp mạnh mẽ giữa công nghệ tiên tiến và trí tuệ nhân tạo đúng cách hứa hẹn tạo ra một tương lai bay ‘sạch’ hơn, thân thiện với môi trường. Sự đổi mới và sáng tạo trong lĩnh vực này không chỉ giúp giảm thiểu vệt khí thải mà còn góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của ngành hàng không trên toàn cầu.

Việt Nam đang có tiềm năng trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không trong vòng 5 năm tới, nhờ vào sự phát triển nhanh chóng của hạ tầng và nhu cầu vận tải hàng hóa. Ông Ben Anh, Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn ITL, cho biết rằng Việt Nam có thể trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không (air cargo hub) trong vòng 5 năm, thậm chí là 3 năm. ITL là nhà cung cấp các giải pháp logistics tích hợp, đại diện của hơn 22 hãng hàng không, khai thác hàng hóa cho hơn 300 chuyến bay mỗi tuần.

Hai động lực chính推動 khả năng thành ‘hub’ nhanh và rõ nét hơn là cơ sở hạ tầng và nhu cầu vận tải đồng loạt tăng tốc. Dự án sân bay Long Thành cơ bản hoàn thành năm nay để vận hành chính thức vào 2026. Tại phía Bắc, Bộ Xây dựng vừa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, với năng lực vận tải hàng hóa 1,6 triệu tấn mỗi năm vào 2030 và nâng lên 2,5 triệu tấn năm 2050.

Nhu cầu vận chuyển hàng hóa tại Việt Nam cao do vai trò cứ điểm sản xuất lớn. Lượng hàng hóa hàng không của Việt Nam đã đạt 1,2 triệu tấn mỗi năm, vượt Malaysia (900.000 tấn) và Philippines (600.000 tấn), dự báo sẽ vượt Thái Lan trong 2 năm tới nhờ tốc độ tăng trưởng hai con số.

Tuy nhiên, để trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không, hạ tầng và nhu cầu là chưa đủ. Các sân bay còn phải có khả năng kết nối, bao gồm mạng lưới các hãng hàng không rộng khắp, là căn cứ hoạt động của nhiều hãng. Trung tâm logistics hàng không cần chính sách bầu trời mở và chính sách trung chuyển thân thiện, thủ tục hải quan nhanh gọn, môi trường thương mại tự do, từ đó hỗ trợ luồng hàng hóa quốc tế ra vào thông suốt.

Ngoài ra, yếu tố công nghệ cũng đóng vai trò quan trọng, giúp kết nối đồng bộ giữa các thành phần trong chuỗi logistics như hãng bay, đơn vị khai thác kho bãi, hải quan, nhà vận chuyển. Việc xử lý hàng hóa mặt đất phải đạt hiệu quả cao và chuẩn mực về thời gian, đặc biệt quan trọng với các loại hàng hóa giá trị cao, cần tốc độ như thương mại điện tử, linh kiện điện tử, y tế.

Việt Nam có lợi thế đi sau, vừa học hỏi từ các mô hình thành công, vừa dễ dàng triển khai các giải pháp xanh hóa và số hóa nhanh chóng. Tuy nhiên, vẫn còn một số thách thức cần cải thiện, bao gồm chính sách hải quan, trung chuyển cởi mở, thân thiện hơn cho hàng hóa ra vào.

Để đạt được mục tiêu trở thành trung tâm vận tải hàng hóa hàng không, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng, cải thiện môi trường kinh doanh và tăng cường kết nối với các hãng hàng không và chuỗi logistics toàn cầu. Với sự phát triển nhanh chóng của ngành hàng không và logistics, Việt Nam có thể trở thành một trong những trung tâm vận tải hàng hóa hàng không quan trọng trong khu vực.

Ông Ben Anh cũng nhấn mạnh rằng, việc trở thành trung tâm vận tải hàng hóa hàng không không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho Việt Nam mà còn giúp nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế. Với sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, Việt Nam có thể đạt được mục tiêu này trong thời gian tới.

Trong bối cảnh ngành logistics đang phát triển nhanh chóng, Việt Nam cần tận dụng cơ hội để trở thành một trung tâm vận tải hàng hóa hàng không quan trọng. Với sự đầu tư vào hạ tầng và cải thiện môi trường kinh doanh, Việt Nam có thể trở thành một điểm đến hấp dẫn cho các doanh nghiệp logistics và hàng không trên toàn cầu.

Bộ Tài chính vừa có công văn số 11024/BTC-QLQH gửi Bộ Xây dựng, trong đó bày tỏ quan điểm về việc điều chỉnh quy hoạch Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Theo đó, Cảng hàng không này đang được đề xuất điều chỉnh quy hoạch để đáp ứng mục tiêu công suất khoảng 30 triệu hành khách đến năm 2030 và 50 triệu hành khách tầm nhìn đến năm 2050.

Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 648/QĐ-TTg ngày 7/6/2023. Cảng hàng không quốc tế Gia Bình được bổ sung vào quy hoạch hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 tại Quyết định số 142/QĐ-BGTVT ngày 12/2/2025 của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải.

Bộ Tài chính đánh giá rằng việc điều chỉnh quy hoạch là cần thiết để đáp ứng mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Xây dựng rà soát lại việc điều chỉnh công suất trên với mục tiêu của quy hoạch. Trường hợp làm thay đổi mục tiêu quy hoạch, việc điều chỉnh sẽ không thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Hiện nay, Bộ Công an đang trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về cơ chế, chính sách đối với đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Bộ Tài chính cũng cho biết hồ sơ điều chỉnh quy hoạch gửi xin ý kiến chưa đủ thành phần theo quy định.

Bộ Tài chính cơ bản thống nhất với các nội dung điều chỉnh quy mô diện tích và quy mô công suất khai thác Cảng hàng không quốc tế Gia Bình. Tuy nhiên, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, xem xét nội dung về quy mô diện tích, quy mô khai thác của cảng hàng không định hướng trong một khoảng nhất định, đảm bảo sự linh động trong việc tổ chức triển khai thực hiện.

Đồng thời, cơ quan này cũng lưu ý cần có đánh giá, xem xét kỹ và có luận cứ khoa học, cơ sở thực tiễn, đảm bảo hiệu quả đầu tư và phù hợp với các quy định của pháp luật về quy hoạch, đầu tư, xây dựng, quản lý và sử dụng tài sản công, đất đai, hàng không và các quy định có liên quan.

Tài liệu: Vietnamnet