Trong bối cảnh nhiều di tích cổ đang đối mặt với thách thức lớn trong công tác bảo tồn, việc ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một trong những công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Chùa Keo Hành Thiện, gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý, không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

Di tích lịch sử Hòn Vọng Phu tại Thanh Hóa đang được chính quyền địa phương tích cực bảo tồn và gia cố nhằm ngăn chặn nguy cơ đổ sập đang cận kề. Theo thông tin được đăng tải trên Báo Lao Động, di tích cấp quốc gia này đã nhiều lần hứng chịu những tác động nghiêm trọng từ thiên nhiên, đặc biệt là các đợt sét đánh. Những sự cố này không chỉ gây hư hại cho di tích mà còn đặt ra mối lo ngại về sự an toàn cho du khách khi đến thăm.

Sự cố mới nhất xảy ra vào ngày 15.6.2022, khi một khối đá lớn tại di tích bị sạt lở do ảnh hưởng của sét đánh. Sự việc này một lần nữa làm dấy lên mối quan ngại về việc bảo tồn di tích Hòn Vọng Phu. Nhận thức được tình trạng đáng báo động này, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã chủ trì tổ chức một hội thảo khoa học vào cuối năm 2023. Hội thảo tập trung vào việc đánh giá thực trạng và tìm kiếm các giải pháp bảo tồn phù hợp cho di tích.

Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà khoa học đã có những thảo luận và đóng góp ý kiến nhằm tìm ra giải pháp bảo tồn tối ưu cho Hòn Vọng Phu. Những ý kiến này không chỉ xoay quanh việc tu sửa, bảo dưỡng mà còn bao gồm việc ứng dụng công nghệ trong công tác bảo tồn. Trên cơ sở những khuyến cáo và đề xuất từ các chuyên gia, chính quyền địa phương đã có những động thái cụ thể để bảo vệ di tích.

Đầu tư vào hệ thống chống sét là một trong những bước đi quan trọng được chính quyền tỉnh Thanh Hóa thực hiện. Vào giữa năm 2024, UBND TP Thanh Hóa đã quyết định đầu tư dự án lắp đặt hệ thống chống sét tại di tích Hòn Vọng Phu. Dự án này có tổng kinh phí lên tới hơn 800 triệu đồng, thể hiện cam kết mạnh mẽ của địa phương trong việc bảo tồn di sản văn hóa.

Di tích Hòn Vọng Phu không chỉ là một biểu tượng văn hóa, lịch sử mà còn là một điểm du lịch nổi tiếng của tỉnh Thanh Hóa. Việc bảo tồn di tích này không chỉ có ý nghĩa về mặt văn hóa, lịch sử mà còn đóng góp vào sự phát triển của du lịch địa phương. Hy vọng với những nỗ lực bảo tồn và đầu tư hiện nay, Hòn Vọng Phu sẽ được giữ gìn và phát huy giá trị trong thời gian tới.