Chính phủ Việt Nam đang tích cực thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững. Tại sự kiện ‘Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới’ diễn ra vào sáng ngày 29/7 tại Hà Nội, các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực năng lượng đã tập trung thảo luận về những đột phá công nghệ có tiềm năng tạo nên sự thay đổi lớn cho ngành năng lượng.

Với dự báo nhu cầu điện năng tăng từ 8 đến 10% hàng năm, Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo cung cấp điện ổn định và bền vững. Trong bối cảnh này, việc chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch và giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch đã trở thành yêu cầu cấp thiết. Các chuyên gia đã chỉ ra rằng lưới điện thông minh, công nghệ lưu trữ năng lượng tiên tiến, hydro xanh và các giải pháp năng lượng tái tạo hiệu suất cao sẽ là những trụ cột quan trọng giúp Việt Nam đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng này, các chuyên gia và doanh nghiệp đang nhấn mạnh sự cần thiết phải ổn định và minh bạch hóa khung chính sách, hoàn thiện thể chế và khuyến khích hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Trên cơ sở nền tảng chính sách quan trọng đã được thiết lập, bao gồm Nghị quyết 55 và Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Việt Nam đang hướng tới mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo chiếm tới 75% vào năm 2050. Việc cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 không chỉ là một mục tiêu môi trường mà còn là động lực mạnh mẽ để hoàn thiện thể chế và thúc đẩy một cách thực chất và hiệu quả việc chuyển đổi sang năng lượng xanh.

Trong hành trình hướng tới tương lai năng lượng bền vững, việc tập trung vào nghiên cứu, phát triển và ứng dụng các công nghệ năng lượng sạch sẽ đóng vai trò quan trọng. Quá trình chuyển đổi này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

Đồng thời, sự tham gia tích cực của các bên liên quan, bao gồm cả khu vực tư nhân và cộng đồng, sẽ là yếu tố then chốt để đạt được thành công trong quá trình chuyển đổi năng lượng. thông qua việc xây dựng một môi trường chính sách hỗ trợ và khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo, Việt Nam có thể nhanh chóng đạt được các mục tiêu về phát triển bền vững và biến đổi khí hậu.

Việt Nam đang nổi lên như một điểm sáng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, với tiềm năng to lớn về điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, sinh khối và hydrogen xanh. Tuy nhiên, sự phát triển của lĩnh vực này đang đối mặt với một thách thức lớn khi hành lang pháp lý còn phân mảnh, thiếu nhất quán và chưa đáp ứng được tốc độ phát triển và độ phức tạp ngày càng tăng của các loại hình điện mới.

Theo các đánh giá, Việt Nam có tiềm năng điện mặt trời lên đến 963.000 MW, với số giờ nắng trung bình hàng năm cao, đặc biệt là ở các tỉnh miền Trung và miền Nam. Về điện gió, Ngân hàng Thế giới đã đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng điện gió lớn nhất Đông Nam Á, với tổng tiềm năng ước đạt 513.360 MW. Thế nhưng, các chính sách liên quan đến năng lượng tái tạo đang phân tán ở nhiều luật, dẫn đến sự chồng chéo và thiếu phối hợp liên ngành.

Các rào cản khác bao gồm cơ chế đấu thầu, giá điện, hợp đồng mua bán điện còn thiếu minh bạch và hay thay đổi, khiến rủi ro tài chính tăng cao. Hệ thống truyền tải chưa sẵn sàng để tiếp nhận lượng điện phân tán từ các nguồn tái tạo. Điều này đang trở thành điểm nghẽn kìm hãm dòng vốn, trì hoãn hàng loạt dự án và gia tăng rủi ro chính sách đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Nhìn ra thế giới, các quốc gia như Đức, Trung Quốc, Hàn Quốc đã ban hành Luật Năng lượng tái tạo từ rất sớm, tạo nên bước ngoặt chiến lược cho quá trình chuyển dịch. Luật không chỉ đóng vai trò là công cụ điều tiết thị trường, mà còn là lời cam kết dài hạn của Chính phủ với người dân và doanh nghiệp.

Các chuyên gia cho rằng, cần phải tích hợp nhiều yếu tố tiên tiến vào Luật Năng lượng tái tạo, vừa bảo đảm nguyên tắc ưu tiên năng lượng sạch, vừa thúc đẩy cạnh tranh minh bạch, chia sẻ lợi ích công bằng giữa nhà đầu tư và cộng đồng. Luật cần đưa ra quy định rõ ràng về quy hoạch tổng thể quốc gia cho các nguồn năng lượng tái tạo, cơ chế xác lập giá theo thị trường có điều tiết, cơ chế chia sẻ rủi ro và ưu đãi tín dụng.

TS. Hoàng Xuân Quốc, Phó Trưởng Ban Tư vấn và Phản biện Hội Dầu khí Việt Nam nhận định, việc xây dựng một hành lang pháp lý đủ mạnh và hoàn thiện cho sự phát triển năng lượng tái tạo là cần thiết. Bà Phạm Thuý Chinh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc ban hành Luật về năng lượng tái tạo là hết sức cần thiết, giúp giải quyết những bất cập, chưa đồng bộ trong hệ thống pháp luật.

Việc ban hành Luật Năng lượng tái tạo không những giải quyết bài toán chính sách mà còn là hiện thực hoá quyết tâm chính trị trong chuyển đổi năng lượng. Đây cũng là bước đi chiến lược để kích hoạt hàng loạt dự án đang chờ cơ chế, khơi thông dòng vốn quốc tế, tạo dựng hệ sinh thái năng lượng sạch và củng cố vị thế Việt Nam trong bản đồ chuyển đổi năng lượng toàn cầu.