Mùa hè thường gắn liền với những buổi tụ họp ngoài trời, nướng thịt và tận hưởng không khí trong lành. Tuy nhiên, năm nay, dường như khói từ đám cháy rừng ở Canada đã trở thành một phần không thể thiếu của mùa hè. Trong vài ngày qua, chất lượng không khí tại Milwaukee, Wisconsin đã xấu đi đáng kể, đứng trong số những nơi tồi tệ nhất thế giới.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là các đám cháy rừng lớn ở Canada, đặc biệt là ở Saskatchewan và Manitoba, tạo ra cột khói khổng lồ có thể di chuyển đến vùng Trung Tây Hoa Kỳ thông qua dòng jet stream. Các mùa cháy rừng gần đây ở Canada đã bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và nhiệt độ mùa xuân ấm áp. Việc tuyết tan sớm và nhanh chóng làm cho đất khô đi, tạo điều kiện cho các đám cháy rừng lớn.

Mùa cháy rừng năm 2023 ở Canada đã phá vỡ kỷ lục về diện tích bị đốt cháy, với gần 6 triệu ha đất bị ảnh hưởng. Điều này tương đương với hơn 23.000 dặm vuông, lớn hơn diện tích bề mặt của Hồ Michigan.

Chất lượng không khí được đo bằng chỉ số chất lượng không khí (AQI), một con số đại diện cho mức độ ô nhiễm không khí trung bình trong 24 giờ. Cơ quan Tài nguyên Thiên nhiên Wisconsin (Wisconsin DNR) duy trì các thiết bị đo không khí trên toàn bang, trong đó có các hạt ô nhiễm nhỏ hơn 2,5 micron, được gọi là PM2.5. Đây là loại hạt có thể đi vào phổi và gây tổn thương. EPA sử dụng dữ liệu từ các trạm đo chuyên dụng và mạng lưới cảm biến giá rẻ để tạo ra NowCast, ước tính AQI tại một thời điểm nhất định.

Tình hình chất lượng không khí hiện tại và trong cuối tuần: Vào lúc 10 giờ sáng ngày 1 tháng 8, NowCast của EPA cho thấy khu vực Milwaukee có mức ô nhiễm không khí không tốt cho các nhóm nhạy cảm. Wisconsin DNR dự báo chất lượng không khí trên toàn bang sẽ ở mức trung bình đến không tốt trong cuối tuần này. Vào ngày thứ Sáu, phía bắc của bang rơi vào mức không tốt, trong khi phía nam của bang không tốt cho các nhóm nhạy cảm.

Về vấn đề tập thể dục ngoài trời, Wisconsin DNR khuyến cáo mọi người nên hạn chế các hoạt động ngoài trời và những người nhạy cảm nên ở trong nhà nếu có triệu chứng như ho hoặc khó thở khi chỉ số AQI từ 101 đến 150. Nếu chỉ số AQI tăng lên mức không tốt, từ 151 đến 200, thì tất cả mọi người nên cẩn thận và những người nhạy cảm nên tránh các hoạt động ngoài trời.

Khói cháy rừng có thể dẫn đến viêm phổi và tổn thương tế bào trên toàn cơ thể do các hạt trong khói có kích thước rất nhỏ, khoảng 30 lần nhỏ hơn so với chiều rộng của một sợi tóc người. Điều này cho phép chúng đi vào các túi phổi và gây tổn thương.

Cuối cùng, tình trạng này có thể tái diễn trong những mùa hè tiếp theo do biến đổi khí hậu sẽ không biến mất và tình trạng cháy rừng ở Canada có thể tiếp tục. Điều này có nghĩa là quá trình tạo ra khói và ảnh hưởng đến bầu trời mùa hè có thể lặp lại nhiều lần.

Nghiên cứu gần đây của Đại học Columbia (Mỹ) đã chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn thai kỳ và 5 năm đầu đời. Các nhà khoa học đã tiến hành theo dõi hơn 200 bà mẹ sống tại thành phố New York và con cái của họ từ khi còn trong bụng mẹ đến khi trẻ lên 7 tuổi. Kết quả nghiên cứu cho thấy những đứa trẻ có mức độ hydrocarbon thơm đa vòng (PAH) cao trong máu dây rốn có chỉ số IQ thấp hơn từ 4-5 điểm so với nhóm trẻ ít tiếp xúc với chất này.

Các chất ô nhiễm như PAH và bụi mịn PM2.5 không chỉ tồn tại ngoài đường mà còn có mặt trong nhà, từ bếp gas, khói thuốc lá, hương đốt, nến thơm đến khí thải xe cộ len lỏi qua cửa sổ. Não bộ trẻ nhỏ đang phát triển rất nhạy cảm, bất kỳ độc chất nào cũng có thể gây ra hậu quả lâu dài. Mức giảm IQ này không phải là nhỏ, đặc biệt trong một xã hội có tính cạnh tranh cao như hiện nay, mỗi điểm IQ là sự khác biệt giữa một đứa trẻ được phân lớp chọn hay không, được đánh giá là thông minh hay ‘chậm’, từ đó kéo theo những định kiến, ảnh hưởng đến sự tự tin và định hướng tương lai của trẻ.

Ô nhiễm không khí đang trở thành một vấn đề đáng báo động đối với sức khỏe của trẻ em. Việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm trong thời gian dài có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức, hành vi và sức khỏe tổng thể. Do đó, việc tìm hiểu và thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe của trẻ em là rất quan trọng.

May mắn thay, mức IQ không cố định và có thể được cải thiện nếu biết cách can thiệp kịp thời. Một số biện pháp thiết thực mà cha mẹ có thể thực hiện để bảo vệ con trẻ bao gồm hạn chế để trẻ tiếp xúc với khu vực gần đường lớn giờ cao điểm, dùng máy lọc không khí trong nhà, không hút thuốc trong nhà, hạn chế đốt hương, nến, bếp than, trồng cây xanh lọc khí, giữ nhà thông thoáng nhưng tránh gió xe bụi, và đảm bảo dinh dưỡng đủ vi chất cho trẻ để tăng sức đề kháng thần kinh.

Cha mẹ cần nâng cao nhận thức về tác động của ô nhiễm không khí và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ chỉ số IQ của con trẻ. Điều này không chỉ giúp trẻ phát triển tốt về nhận thức mà còn xây dựng một tương lai khỏe mạnh và thành công cho thế hệ trẻ.

Để tìm hiểu thêm về các biện pháp bảo vệ sức khỏe của trẻ em khỏi ô nhiễm không khí, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin đáng tin cậy như Đại học Columbia hoặc các tổ chức y tế uy tín khác.

Chất lượng không khí tại Kinshasa, Cộng hòa Dân chủ Congo, đang ở mức báo động đỏ. Vào ngày 8 tháng 8 năm 2025, thành phố này đã được ghi nhận là nơi có chất lượng không khí không lành mạnh cho dân số nói chung. Tại một thời điểm nhất định, Kinshasa đã vượt qua các thành phố khác để trở thành thành phố lớn bị ô nhiễm nặng nhất trên thế giới. Đây không phải là lần đầu tiên Kinshasa xuất hiện trong danh sách này, vì trong tháng qua, thành phố liên tục đứng đầu danh sách các thành phố lớn bị ô nhiễm nhất.

Các chuyên gia chỉ ra rằng chất lượng không khí tại Kinshasa nằm trong thể loại ‘không lành mạnh’, có thể gây ra các hiệu ứng sức khỏe cho mọi người. Tình trạng ô nhiễm không khí ở Kinshasa hiện nay làm cho thành phố trở thành một trong những trung tâm đô thị bị ảnh hưởng nhiều nhất ở Trung Phi. Các chuyên gia cũng lưu ý rằng tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn tác động tiêu cực đến môi trường và nền kinh tế của thành phố.

Có nhiều yếu tố dẫn đến chất lượng không khí kém tại Kinshasa. Một trong những nguyên nhân chính là việc đốt cháy sinh khối rộng rãi do nông nghiệp, sản xuất than, và các đám cháy dư lượng cây trồng trong và xung quanh thành phố. Ngoài ra, khí thải từ bếp củi gia đình và sử dụng nhiên liệu rắn khác trong các hộ gia đình đô thị cũng góp phần vào tình trạng ô nhiễm. Tình trạng ô nhiễm môi trường lâu dài từ các chất ô nhiễm công nghiệp như asen, chì, dẫn xuất DDT và PCB cũng tiếp tục ảnh hưởng đến dân số thông qua không khí, nước và chuỗi thực phẩm.

Thực thi hạn chế các quy định môi trường và kiểm soát chất thải và khí thải không đầy đủ ở khu vực đô thị và ven đô cũng làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Sự thiếu hụt các chính sách và quy định hiệu quả về bảo vệ môi trường và kiểm soát ô nhiễm đã khiến cho tình trạng ô nhiễm không khí tại Kinshasa trở nên nghiêm trọng hơn. Để bảo vệ bản thân khỏi chất lượng không khí kém, người dân được khuyên nên thực hiện các biện pháp bảo vệ như tránh hoạt động thể chất ngoài trời và theo dõi mức chất lượng không khí thường xuyên.

Người dân Kinshasa cũng được khuyến cáo nên sử dụng khẩu trang khi ra đường và hạn chế các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là trong những ngày có mức ô nhiễm cao. Ngoài ra, chính quyền địa phương cũng cần có những biện pháp quyết liệt hơn để kiểm soát tình trạng ô nhiễm không khí, như tăng cường giám sát và thực thi các quy định về bảo vệ môi trường, đầu tư vào công nghệ sạch và tái tạo năng lượng, cũng như nâng cao ý thức của người dân về vấn đề ô nhiễm môi trường.

Để theo dõi mức chất lượng không khí tại Kinshasa, người dân có thể truy cập vào các trang web như AirVisual hoặc IQAir, những trang web này cung cấp thông tin về chất lượng không khí theo thời gian thực tại các thành phố trên thế giới, bao gồm cả Kinshasa. Qua đó, người dân có thể nắm bắt được tình hình chất lượng không khí và có những biện pháp bảo vệ bản thân một cách hiệu quả.