Nam diễn viên Quốc Trường vừa lên tiếng cảnh báo về tình trạng mạo danh nghệ sĩ bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để lừa đảo trên mạng xã hội. Ngày 2/8, anh đăng tải thông báo chính thức trên trang cá nhân, lên án việc sử dụng hình ảnh và thông tin cá nhân do trí tuệ nhân tạo tạo ra để quảng cáo cho các dịch vụ tín dụng đen, cờ bạc trực tuyến.

Quốc Trường khẳng định chưa từng hợp tác với những đơn vị như Đình Huy BCR và tương tự, và sẽ trình báo cơ quan chức năng về những đơn vị tùy tiện sử dụng hình ảnh và thông tin của mình. Việc mạo danh này không chỉ ảnh hưởng đến uy tín của anh mà còn có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người dân khi rơi vào các chiêu trò lừa đảo.

Quốc Trường không phải là nghệ sĩ duy nhất rơi vào tình cảnh này. Chỉ trong vài tháng gần đây, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng như Ưng Hoàng Phúc, Đan Trường, Mạc Văn Khoa, Lý Hải – Minh Hà đã lên tiếng về việc bị mạo danh để quảng cáo trái phép hoặc bị sử dụng hình ảnh vào các mục đích bất hợp pháp. Tình trạng này cho thấy sự phát triển ngày càng tinh vi của công nghệ làm giả bằng AI, đặc biệt là công nghệ ‘deepfake’ cho phép tạo ra hình ảnh, video, thậm chí là giọng nói với độ chân thực cao.

Người dân cần nâng cao cảnh giác trước những thông tin sai sự thật và chiêu trò lừa đảo này. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đồng thời siết chặt quản lý pháp lý đối với hành vi sử dụng hình ảnh cá nhân một cách tùy tiện, là điều cần làm ngay lúc này để bảo vệ sự an toàn thông tin cho toàn xã hội. Cơ quan chức năng cần có những biện pháp cụ thể để ngăn chặn và xử lý nghiêm những trường hợp sử dụng công nghệ AI để mạo danh và lừa đảo.

Trước tình trạng này, người dân cần cẩn thận khi tiếp nhận thông tin trên mạng xã hội, đặc biệt là khi gặp phải những quảng cáo có nội dung không rõ ràng hoặc có dấu hiệu lừa đảo. Hãy kiểm tra thông tin từ các nguồn đáng tin cậy và không cung cấp thông tin cá nhân hoặc thực hiện các giao dịch khi chưa xác minh rõ đối tượng.

Ngày 17/7 vừa qua, chị N., 38 tuổi, sống tại Hà Nội, đã trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo qua điện thoại. Một người tự xưng là nhân viên giao hàng đã gọi cho chị và thông báo về một đơn hàng cần thanh toán với số tiền là 10.000 đồng. Sau đó, đối tượng đã hướng dẫn chị hủy đăng ký hội viên giao hàng và thực hiện chuyển khoản nhầm. Khi chị thực hiện theo hướng dẫn, tài khoản của chị đã bị trừ 1,5 tỷ đồng.

Thủ đoạn trên là một hồi chuông cảnh báo về một loại tội phạm mạng đang tiến hóa rất nhanh. Thượng tá Đào Trung Hiếu, Tiến sĩ Tội phạm học, cho rằng điểm nguy hiểm nhất của chiêu lừa ‘shipper giả’ nằm ở chỗ các đối tượng không hành động theo những kịch bản cũ kỹ, sơ sài như trước đây, mà liên tục biến đổi cách tiếp cận, đánh thẳng vào tâm lý tin tưởng của người dùng.

Các đối tượng xấu luôn tìm cách bắt kịp hành vi mua sắm trực tuyến của người dân để giăng bẫy. Chúng có thể giả danh nhân viên giao hàng, giả mạo tổng đài chăm sóc khách hàng, gửi đường link tra cứu đơn hàng hay thậm chí giả dạng sàn thương mại điện tử. Điều khiến người bị hại dễ mắc lừa chính là việc dữ liệu đơn hàng, từ tên, địa chỉ, số điện thoại, đến giá trị món hàng, hoàn toàn trùng khớp với đơn thật mà họ đang chờ nhận.

Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định, nhiều người chủ quan nghĩ rằng vài chục nghìn đồng không đáng kể, nhưng thực chất, đó là cái bẫy mở cửa cho tội phạm công nghệ cao. Đường link hoặc mã QR mà đối tượng gửi tới thường chứa mã độc, cài vào điện thoại để chiếm quyền điều khiển ứng dụng ngân hàng. Hoặc nguy hiểm hơn, các trang web giả mạo yêu cầu nhập OTP, thực chất là hành vi ủy quyền vô tình cho kẻ gian rút toàn bộ tiền trong tài khoản.

Vấn nạn rò rỉ dữ liệu cá nhân là một vấn đề nghiêm trọng. Thông tin cá nhân của người dùng không còn an toàn như nhiều người tưởng. Dữ liệu bị rò rỉ từ 3 nguồn chính: Nội bộ các sàn thương mại điện tử hoặc đơn vị vận chuyển; các website và ứng dụng kém bảo mật nơi người dùng vô tình để lại thông tin; thị trường mua bán ‘data rác’ diễn ra công khai trên mạng xã hội.

Với vài trăm nghìn đồng, các nhóm lừa đảo có thể sở hữu hàng nghìn bộ dữ liệu chi tiết, từ đó dựng lên câu chuyện lừa đảo khớp tới 90-100% sự thật, khiến người nhận tin tưởng gần như tuyệt đối. Khi niềm tin bị khai thác làm công cụ gây án, mọi cảnh báo chung chung trở nên vô nghĩa nếu không có kỹ năng phòng vệ cụ thể.

Trước thực trạng này, Thượng tá Hiếu khuyến cáo người dùng cần cảnh giác và tự bảo vệ mình. Người dùng cần nhớ nguyên tắc cơ bản: Không chuyển tiền trước cho shipper lạ, không bấm vào đường link hoặc quét QR từ tin nhắn không rõ nguồn gốc, không cung cấp mã OTP hay mật khẩu ngân hàng cho bất kỳ ai. Hãy kiểm tra đơn hàng trực tiếp trên ứng dụng chính thức, ưu tiên thanh toán khi nhận hàng và bật bảo mật đa lớp cho tài khoản ngân hàng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Tội phạm học cũng chia sẻ về một vấn đề đáng lo hơn, là nhóm bị tội phạm nhắm đến nhiều nhất chính là học sinh, sinh viên và người trẻ tuổi, vốn thành thạo công nghệ nhưng thiếu kỹ năng kiểm chứng thông tin. Việc giáo dục kỹ năng tự vệ số cần được triển khai khẩn cấp, bài bản, như một môn học bắt buộc trong trường học và cộng đồng, để thế hệ trẻ có thể tự bảo vệ mình trước những kịch bản lừa đảo tinh vi ngày càng xuất hiện dày đặc.

Trung Quốc đang tỏ ra quan ngại về một lỗ hổng bảo mật được phát hiện trong chip của Nvidia, một trong những công ty hàng đầu về sản xuất chip đồ họa và trí tuệ nhân tạo. Lỗ hổng này liên quan đến công nghệ theo dõi vị trí và khả năng tắt máy từ xa được tích hợp sẵn trong sản phẩm của Nvidia, gây ra lo ngại về việc chip có thể bị lợi dụng để thu thập dữ liệu trái phép hoặc kiểm soát thiết bị mà không được người dùng biết đến.

Các chuyên gia và cơ quan chức năng Trung Quốc đã đặt vấn đề về tính bảo mật của chip Nvidia, đặc biệt là sau khi một chuyên gia AI Hoa Kỳ xác nhận rằng công nghệ theo dõi và tắt máy từ xa trên chip đã khá hoàn thiện và có thể vận hành ổn định. Tuy nhiên, điều này cũng đồng nghĩa với việc tăng nguy cơ về việc chip bị khai thác để thu thập dữ liệu trái phép hoặc kiểm soát thiết bị.

Trước những lo ngại này, Trung Quốc đã yêu cầu Nvidia phải giải thích rõ về các lỗ hổng bảo mật, đặc biệt là những rủi ro liên quan đến backdoor trên chip H20. Các cơ quan chức năng Trung Quốc đã triệu tập Nvidia và yêu cầu cung cấp tài liệu minh chứng về các biện pháp bảo đảm an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu của người dùng. Việc này áp dụng theo các quy định của Luật An ninh mạng, Luật An toàn dữ liệu và Luật Bảo vệ thông tin cá nhân của Trung Quốc, nhằm đảm bảo bảo vệ quyền lợi và dữ liệu của người dùng trong nước trước nguy cơ công nghệ bị can thiệp trái phép.

Ba bộ luật chính được căn cứ trong vụ việc này gồm Luật An ninh mạng, Luật An toàn dữ liệu và Luật Bảo vệ thông tin cá nhân, đều nhằm mục tiêu kiểm soát và xử lý chặt chẽ các rủi ro về dữ liệu cá nhân và an ninh mạng. Những quy định này buộc các công ty công nghệ phải minh bạch và chịu trách nhiệm khi sản phẩm của họ đe dọa đến an toàn người dùng, giúp hạn chế các hành vi khai thác backdoor hoặc truy cập trái phép.

Trong trường hợp này, Nvidia bị cáo buộc về việc chip H20 của họ bị phát hiện có backdoor liên quan đến theo dõi và tắt máy từ xa, gây rủi ro bảo mật cho người dùng Trung Quốc. Chuyên gia AI Hoa Kỳ đã xác nhận công nghệ theo dõi và tắt máy từ xa trên chip Nvidia đã khá hoàn thiện và có thể sử dụng thực tiễn. Tóm lại, việc kiểm tra chip lại quan trọng trong an ninh mạng vì chip là nền tảng của thiết bị, có thể bị khai thác để theo dõi trái phép hoặc gián đoạn thiết bị, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền riêng tư và an toàn dữ liệu.

Trong thời đại chuyển đổi số đang gia tăng mạnh mẽ như hiện nay, rủi ro về an ninh mạng cũng ngày càng trở nên phổ biến và phức tạp, đòi hỏi mỗi người dùng internet phải có sự cảnh giác và trang bị kiến thức để bảo vệ bản thân. Thông tin và dữ liệu đã trở thành một tài sản quý giá, không chỉ của riêng cá nhân mà còn của cả tổ chức và quốc gia. Vì vậy, việc trang bị kỹ năng phòng vệ cơ bản để bảo vệ mình và góp phần giữ vững an ninh mạng quốc gia là vô cùng quan trọng.

Mạng xã hội, với vai trò là nơi chứa đựng nhiều thông tin cá nhân, đã trở thành một môi trường tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu người dùng không có kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân một cách hiệu quả. Để phòng tránh những rủi ro này, người dùng cần lưu ý không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên mạng xã hội, đặt mật khẩu mạnh và bật xác thực hai yếu tố để tăng cường bảo mật cho tài khoản của mình. Ngoài ra, việc tải xuống các tập tin từ nguồn không rõ gốc cũng cần được hạn chế để tránh những rủi ro về mã độc và phần mềm độc hại.

Không gian mạng hiện nay cũng dễ bị thao túng bởi tin giả và các luận điệu sai trái, vì vậy công dân số cần có kỹ năng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn sự lan truyền của thông tin sai lệch mà còn góp phần tạo nên một môi trường mạng lành mạnh và an toàn. Hơn nữa, người dùng cần hiểu rõ về quyền riêng tư và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng mạng. Thực tế, mọi hành vi sử dụng mạng đều để lại dấu vết và có thể bị xử lý nếu vi phạm pháp luật. Những hành vi như tung tin sai sự thật, xâm phạm danh dự người khác, hay chia sẻ nội dung độc hại có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính.

Để tự vệ trong không gian mạng, công dân số cần trang bị kiến thức và các công cụ công nghệ cần thiết. Cài đặt phần mềm diệt virus, thường xuyên cập nhật hệ điều hành, kiểm tra quyền truy cập của các ứng dụng và không cấp quyền cho phần mềm không rõ nguồn gốc là những bước cơ bản giúp bảo vệ thiết bị và thông tin cá nhân. Theo dõi các cảnh báo an ninh mạng từ cơ quan chức năng cũng là điều cần thiết để chủ động ứng phó với các rủi ro và mối đe dọa tiềm ẩn.

Trong xã hội số, mỗi người dân đều đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái an ninh mạng quốc gia. Trang bị kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và đất nước. Một công dân số an toàn, có hiểu biết và ý thức về an ninh mạng chính là nền tảng cho một quốc gia số vững mạnh, an toàn và phát triển bền vững.