Hai Di sản văn hóa phi vật thể của tỉnh Lào Cai vừa được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định và đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Một trong số đó là loại hình thuộc nhóm ẩm thực đầu tiên của tỉnh: ‘Tri thức dân gian chế biến cá nướng, vịt bầu lam và rượu men lá của người Tày xã Nghĩa Đô’. Xã Nghĩa Đô là nơi cư trú của cộng đồng người Tày tại Lào Cai, với nền văn hóa truyền thống đậm nét từ ẩm thực đến các nghề thủ công.

Trước đó, vào tháng 4/2025, nghề đan lát truyền thống của người Tày Nghĩa Đô cũng đã được ghi danh trong danh mục quốc gia, khẳng định thêm giá trị văn hóa độc đáo của vùng đất này. Ông Dương Tuấn Nghĩa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai, cho biết ẩm thực ở Nghĩa Đô được đánh giá cao bởi sự độc đáo đến từ nguyên liệu, quy trình, cách thức làm ra món ăn, nguyên tắc khi thưởng thức trên mâm.

Ẩm thực nơi đây là tập hợp của nhiều yếu tố từ thổ nhưỡng, nguồn nước, khí hậu để tạo nên hương vị riêng của địa phương. Từ tập quán canh tác nương rẫy và cuộc sống gắn liền với rừng núi cao, đồng bào Tày đã sáng tạo nên một cách nấu ăn rất riêng: sử dụng ống tre, ống nứa thay cho nồi, xoong. Những món ăn đặc trưng như cơm lam, cá suối lam, rau rừng lam…

Điểm chung của các món lam là hương vị đậm đà, giữ được độ ẩm và thơm nức mùi tre nứa. Tại Nghĩa Đô, nhiều món ăn được chế biến từ nguyên liệu sẵn có tại địa phương, trong đó nổi bật là món ‘vịt bầu lam’. Món ăn này vẫn tuân thủ triết lý âm dương – ngũ hành trong ẩm thực truyền thống: thịt vịt được lọc và chặt (Kim), nấu trong ống tre (Mộc), dùng nước suối hoặc nước có sẵn trong ống tre (Thủy), nấu bằng lửa nhỏ (Hỏa), trên nền đất giữa núi rừng (Thổ).

Không chỉ hấp dẫn bởi nét ẩm thực truyền thống, các nghề thủ công của người Tày ở Nghĩa Đô cũng phản ánh sự tỉ mỉ, khéo léo và óc thẩm mỹ tinh tế. Từ khâu lựa chọn nguyên liệu, vót nan, định hình khung cho đến kỹ thuật nhuộm màu, hong dẻo – tất cả đều đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỹ năng cao.

Những di sản văn hóa phi vật thể của Lào Cai đang được chính người dân địa phương gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ. Đây cũng chính là nguồn tài nguyên du lịch độc đáo, góp phần tạo nên sức hấp dẫn riêng cho vùng đất này. Xã Nghĩa Đô đang được biết đến như một điểm sáng trên bản đồ du lịch Lào Cai, là hình mẫu tiêu biểu cho phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.

Năm 2023, Nghĩa Đô đón khoảng 21.000 lượt khách, thu về 12,6 tỷ đồng từ hoạt động du lịch; sang năm 2024, lượng khách tăng lên 25.000 lượt, doanh thu từ du lịch cộng đồng ước đạt 15 tỷ đồng. Ông Đỗ Văn Lưu, Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô cho biết địa phương lấy văn hóa dân tộc Tày là cốt lõi để phát triển dịch vụ du lịch.

Thời gian tới, xã tiếp tục vừa bảo tồn vừa phát triển văn hóa và các dịch vụ du lịch bền vững để củng cố thương hiệu của du lịch cộng đồng Nghĩa Đô; đồng thời tạo sinh kế, tăng thu nhập cho người dân. Với đà tăng trưởng này, Lào Cai đặt mục tiêu trong năm 2025 sẽ đón khoảng 12,3 triệu lượt khách, mang lại doanh thu ước đạt 46.705 tỷ đồng.

Tầm nhìn đến năm 2030, địa phương kỳ vọng sẽ thu hút khoảng 16,5 triệu lượt khách, doanh thu đạt gần 74.800 tỷ đồng – từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng GRDP của tỉnh. Để khai thác hiệu quả sức mạnh văn hóa trong phát triển du lịch, biến di sản thành tài sản, cần sự vào cuộc bền bỉ, sáng tạo và chung tay đồng thuận của chính quyền và người dân.

Mỗi di sản đều mang trong mình những câu chuyện hấp dẫn thể hiện nét đẹp văn hóa các tộc người. Do đó, bên cạnh việc gìn giữ di sản cần tăng cường công tác quảng bá, để mỗi người cùng hiểu – cùng yêu – cùng bảo tồn những di sản đa dạng trong đời sống hiện nay.

Trong thời đại công nghệ số hiện nay, việc ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đã trở thành một xu hướng tất yếu và được kỳ vọng lớn trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII. Sự tích hợp giữa công nghệ và di sản văn hóa không chỉ giúp bảo vệ những giá trị truyền thống cho thế hệ tương lai mà còn giúp lan tỏa những giá trị này đến với công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Hà Nội, với bề dày lịch sử hàng nghìn năm, sở hữu một hệ thống di sản văn hóa phong phú và đa dạng. Những công trình kiến trúc cổ kính, hiện vật lịch sử, và các giá trị văn hóa phi vật thể đã tạo nên bản sắc độc đáo của thành phố. Tuy nhiên, để di sản văn hóa được bảo tồn và phát huy hiệu quả, việc ứng dụng công nghệ vào công tác này là hết sức cần thiết.

Công nghệ số đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phục dựng các giá trị di sản. Việc số hóa các tư liệu và hiện vật lịch sử giúp cho việc lưu trữ và trình bày trở nên sinh động và hiệu quả hơn. Một bảo tàng số về lịch sử Thăng Long – Hà Nội, nơi mà mọi thông tin và hiện vật được số hóa và trình bày một cách sinh động, sẽ là một điểm đến hấp dẫn, đặc biệt là đối với các em học sinh và sinh viên.

Bên cạnh đó, công nghệ thực tế ảo (VR) mang đến một giải pháp đột phá trong việc trải nghiệm di tích. Du khách và người dân có thể “du hành thời gian” về quá khứ và khám phá không gian di tích được phục dựng một cách sống động như thật, cùng với đó là những câu chuyện lịch sử chân thực và đầy cảm xúc.

Ngoài ra, việc phát triển các ứng dụng di động dẫn đường và thuyết minh di sản đa ngôn ngữ cũng là một sáng kiến thiết thực. Với một chiếc điện thoại thông minh, du khách và người dân có thể dễ dàng khám phá các di tích và hiểu rõ hơn về câu chuyện đằng sau mỗi hiện vật và địa danh.

Người dân Hà Nội tin rằng, khi công nghệ được ứng dụng một cách thông minh và chiến lược, di sản văn hóa của Hà Nội không chỉ được bảo vệ tốt hơn mà còn được “làm sống lại” trong tâm hồn của thế hệ hôm nay và mai sau. Điều này không chỉ giúp bảo tồn những giá trị nghìn năm tuổi mà còn biến chúng thành động lực phát triển mới, khẳng định vị thế của Hà Nội là một Thủ đô hiện đại nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa.

Cuối cùng, việc ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa cũng đòi hỏi sự tham gia tích cực của cộng đồng. Sự chung tay giữa chính quyền, các chuyên gia và người dân sẽ giúp cho việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đạt được hiệu quả cao nhất. Từ đó, di sản văn hóa của Hà Nội sẽ tiếp tục tỏa sáng, không chỉ là biểu tượng của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng cho hiện tại và tương lai.

https://www.hanoi.gov.vn

Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Một bộ phận dân cư ủng hộ việc thu phí, cho rằng đây là một giải pháp cần thiết để bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, một số người khác lại phản đối, quan điểm rằng các di tích lịch sử là tài sản tinh thần chung của dân tộc, không thể bị đem ra mua bán.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tọa lạc tại tỉnh Hà Tĩnh, là một điển hình cụ thể. Nơi đây, cách khu vực dân cư chỉ 5 cây số, thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc. Thế nhưng, việc vận hành và quản lý khu di tích này do Ban Quản lý thuộc Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phụ trách đang gặp phải nhiều khó khăn do thiếu thốn nguồn lực tài chính. Nguồn thu từ việc bán vé tham quan không chỉ là một khoản thu nhỏ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy giá trị của di tích.

Ở nhiều quốc gia trên thế giới, việc thu phí tham quan di tích là một nguồn thu chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc thu phí thường gặp phải sự phản ứng từ dư luận xã hội. Do đó, để việc thu phí được thực hiện một cách hợp lý và nhận được sự đồng thuận từ xã hội, cần đảm bảo một số nguyên tắc cơ bản.

Thứ nhất, cần phải minh bạch mục đích thu phí, công khai nguồn thu và cách thức sử dụng nguồn thu cho các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Điều này sẽ giúp tạo dựng niềm tin từ công chúng và đảm bảo rằng nguồn thu được sử dụng đúng mục đích.

Thứ hai, cần có chính sách miễn, giảm phí linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cũng như cư dân địa phương. Điều này không chỉ thể hiện sự trân trọng và tri ân đối với những người có công mà còn giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho các tầng lớp dân cư dễ bị tổn thương.

Cuối cùng, cần có cái nhìn linh hoạt và thấu đáo trong việc quản lý và sử dụng nguồn thu từ vé tham quan. Điều này có nghĩa là cần cân nhắc và tìm ra các giải pháp phù hợp để tấm vé tham quan không trở thành một rào cản mà trở thành một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho tương lai.

Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, vừa có phản ứng chính thức liên quan đến tình trạng động vật hoang dã tấn công gia súc của người dân tại xã Núa Ngam, tỉnh Điện Biên. Các loài động vật này được nghi là Chó rừng (Canis aureus) hoặc Sói đỏ (Cuon alpinus), thuộc Danh mục nguy cấp, quý, hiếm Nhóm IB theo Thông tư số 27, bao gồm các biện pháp ngăn chặn, xua đuổi, hạn chế gây tổn thương đến động vật.

Nếu động vật nguy cấp, quý, hiếm trực tiếp tấn công con người ở ngoài các khu rừng đặc dụng, khu bảo tồn thiên nhiên, UBND cấp xã sẽ quyết định và trực tiếp chỉ đạo tổ chức việc bắt giữ động vật đó. Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm cũng nghiêm cấm việc đặt bẫy, săn bắt chó sói trái pháp luật và đề nghị Chi cục Kiểm lâm Điện Biên tăng cường truyền thông, hướng dẫn người dân địa phương có biện pháp phòng tránh, không xâm phạm vào khu vực rừng nghi là nơi sinh sống tự nhiên của động vật hoang dã.

Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm nhấn mạnh, việc bảo vệ động vật hoang dã là trách nhiệm của cả cộng đồng. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường sống của chúng, tránh gây ra những tác động xấu đến hệ sinh thái. Người dân địa phương cần được tuyên truyền, hướng dẫn về cách sống chung hòa hợp với động vật hoang dã, đồng thời có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả để tránh các cuộc tấn công bất ngờ.

Thông tin chi tiết về các biện pháp bảo vệ động vật hoang dã và quy định pháp luật liên quan có thể được tra cứu tại trang web chính thức của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hoặc liên hệ trực tiếp với các cơ quan chuyên môn để được tư vấn và hỗ trợ.

Ngày 26-7, ông Mai Văn Dưỡng, Giám đốc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng TP Đà Nẵng, cho biết đơn vị này vừa phát hiện một voi con qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận của khu bảo tồn. Đây là một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn.

Phát hiện này cũng là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã. Đầu năm 2025, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi nhận được tin báo từ người dân về dấu hiệu sinh sản của voi con tại khu vực Nà Lau. Ngay lập tức, ban quản lý đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đặt 30 bẫy ảnh ở 15 vị trí tại các khu vực đàn voi hay di chuyển.

Kết quả lần thu ảnh thứ nhất không phát hiện hình ảnh voi mới, nhưng đơn vị không bỏ cuộc và tiếp tục thực hiện đặt lại các bẫy ảnh tại các khu vực tiềm năng khác. Từ ngày 20-7 đến 23-7, lực lượng nhân viên của khu bảo tồn đã thu bẫy ảnh và khi kiểm tra hình ảnh, mọi người đã vỡ òa khi phát hiện hình ảnh một voi con.

Hình ảnh chú voi con đang tung tăng bên voi mẹ là ‘quả ngọt’ cho những ngày tháng miệt mài bảo vệ rừng xanh của lực lượng bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi. Hình ảnh ghi nhận voi con di chuyển linh hoạt và luôn được voi mẹ theo sát bảo vệ.

Việc ghi nhận sự xuất hiện của voi con đánh dấu một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn. Phát hiện này không chỉ mang ý nghĩa đối với công tác bảo tồn, mà còn là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy công tác bảo tồn voi nơi đây đã và đang đi đúng hướng, góp phần bảo tồn loài voi châu Á đang có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, đến nay, theo ghi nhận, có ít nhất 9 con voi ở lâm phận khu bảo tồn này.

Vào năm 2020, với sự hỗ trợ của dự án Trường Sơn Xanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi Quảng Nam (cũ, nay là Đà Nẵng) cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của một voi con khoảng 1 tuổi.

Hiện nay, quần thể voi hoang dã tại đây có cấu trúc đàn đầy đủ gồm voi đực, cái và con non. Điều này cho thấy công tác bảo tồn voi tại khu bảo tồn này đã đạt được những kết quả tích cực và cần được tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai.

Di tích lịch sử Hòn Vọng Phu tại Thanh Hóa đang được chính quyền địa phương tích cực bảo tồn và gia cố nhằm ngăn chặn nguy cơ đổ sập đang cận kề. Theo thông tin được đăng tải trên Báo Lao Động, di tích cấp quốc gia này đã nhiều lần hứng chịu những tác động nghiêm trọng từ thiên nhiên, đặc biệt là các đợt sét đánh. Những sự cố này không chỉ gây hư hại cho di tích mà còn đặt ra mối lo ngại về sự an toàn cho du khách khi đến thăm.

Sự cố mới nhất xảy ra vào ngày 15.6.2022, khi một khối đá lớn tại di tích bị sạt lở do ảnh hưởng của sét đánh. Sự việc này một lần nữa làm dấy lên mối quan ngại về việc bảo tồn di tích Hòn Vọng Phu. Nhận thức được tình trạng đáng báo động này, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa đã chủ trì tổ chức một hội thảo khoa học vào cuối năm 2023. Hội thảo tập trung vào việc đánh giá thực trạng và tìm kiếm các giải pháp bảo tồn phù hợp cho di tích.

Tại hội thảo, các chuyên gia và nhà khoa học đã có những thảo luận và đóng góp ý kiến nhằm tìm ra giải pháp bảo tồn tối ưu cho Hòn Vọng Phu. Những ý kiến này không chỉ xoay quanh việc tu sửa, bảo dưỡng mà còn bao gồm việc ứng dụng công nghệ trong công tác bảo tồn. Trên cơ sở những khuyến cáo và đề xuất từ các chuyên gia, chính quyền địa phương đã có những động thái cụ thể để bảo vệ di tích.

Đầu tư vào hệ thống chống sét là một trong những bước đi quan trọng được chính quyền tỉnh Thanh Hóa thực hiện. Vào giữa năm 2024, UBND TP Thanh Hóa đã quyết định đầu tư dự án lắp đặt hệ thống chống sét tại di tích Hòn Vọng Phu. Dự án này có tổng kinh phí lên tới hơn 800 triệu đồng, thể hiện cam kết mạnh mẽ của địa phương trong việc bảo tồn di sản văn hóa.

Di tích Hòn Vọng Phu không chỉ là một biểu tượng văn hóa, lịch sử mà còn là một điểm du lịch nổi tiếng của tỉnh Thanh Hóa. Việc bảo tồn di tích này không chỉ có ý nghĩa về mặt văn hóa, lịch sử mà còn đóng góp vào sự phát triển của du lịch địa phương. Hy vọng với những nỗ lực bảo tồn và đầu tư hiện nay, Hòn Vọng Phu sẽ được giữ gìn và phát huy giá trị trong thời gian tới.

Chợ nổi Cái Răng, một biểu tượng văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ, vừa được tạp chí du lịch Travel+Leisure Asia xếp vào vị trí thứ 7 trong danh sách ’10 khu chợ ẩm thực hấp dẫn nhất thế giới’. Đây là một niềm vinh vinh lớn, không chỉ phản ánh giá trị của văn hóa ẩm thực sông nước mà còn khẳng định nét sinh hoạt đặc trưng của vùng đất này. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy văn hóa chợ nổi đang dần mai một, khi số lượng ghe thuyền tham gia buôn bán ngày càng giảm.

Từng là trung tâm sinh hoạt đặc trưng của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, chợ nổi không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa đơn thuần mà còn là không gian văn hóa sống động, thể hiện bản sắc của một vùng đất ‘trên bến dưới thuyền’. Ở đó, mỗi chiếc ghe là một ‘gian hàng’, mỗi thương hồ là một thành viên của cộng đồng cư dân sông nước. Họ không chỉ buôn bán mà còn tạo nên một không gian văn hóa đa dạng và phong phú.

Thế nhưng, trong những năm gần đây, số lượng ghe buôn tại chợ nổi Cái Răng giảm đáng kể, từ hơn 500 ghe xuống còn chưa đầy 250 trong vòng một thập kỷ. Các chợ nổi khác như Cái Bè, Ngã Năm, Ngã Bảy hay Long Xuyên cũng lâm vào tình trạng tương tự, với số lượng thương hồ giảm mạnh. Việc xây dựng bờ kè để chống sạt lở cũng khiến ghe thuyền khó khăn khi cập bến, làm gián đoạn dòng giao thương truyền thống.

Các chuyên gia cho rằng, để bảo tồn và phát triển văn hóa chợ nổi, cần tập trung vào việc khôi phục sinh kế bền vững cho thương hồ. Nếu không còn thương hồ, chợ nổi sẽ chỉ còn là một hình thức trình diễn, thiếu đi sức sống từ cộng đồng. Một số giải pháp được đề xuất bao gồm quy hoạch lại chợ nổi theo hướng ‘phố chợ trên sông’, có bến ghe riêng, phân khu rõ ràng giữa hoạt động du lịch và hoạt động thương mại thực thụ.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ thương hồ bằng cách miễn giảm chi phí neo đậu, hỗ trợ nhiên liệu cũng giúp họ duy trì sinh kế. Tổ chức các hoạt động văn nghệ dân gian như hò, đờn ca tài tử, cũng như giới thiệu ẩm thực miền Tây ngay trên thuyền sẽ góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa. Thái Lan là một ví dụ thành công trong việc dàn dựng không gian văn hóa sống động trên sông, dù họ không có chợ nổi tự nhiên.

Để cải thiện thực trạng này, trong dự thảo Đề án bảo tồn Chợ nổi Cái Răng đến năm 2030, Viện CISED đã đề xuất một mô hình phát triển tích hợp bao gồm những khu vực kinh doanh thương mại dịch vụ, trưng bày các sản phẩm OCOP, nông sản, khu vực biểu diễn nghệ thuật và khu vực vựa của thương hồ. Giữ được thương hồ là giữ được nhịp sống ghe thuyền, giữ được văn hóa và giữ được chính linh hồn của miền sông nước phương Nam.