Sinh viên ngành Công nghệ thông tin (CNTT) hiện đang phải đối mặt với áp lực chuyển đổi nhanh chóng để thích nghi với sự phát triển chóng mặt của trí tuệ nhân tạo (AI). Áp lực này không chỉ xuất phát từ việc cạnh tranh việc làm với bạn bè cùng trang lứa, mà còn từ cuộc đua với chính công nghệ mà họ đang theo đuổi.
Nguyễn Thị Giang, sinh viên năm cuối ngành Khoa học Máy tính tại Đại học Bách khoa Hà Nội, chia sẻ rằng cô thường xuyên cảm thấy như công nghệ đang “đuổi kịp” hoặc thậm chí vượt mặt mình mỗi ngày. Không chỉ phải hoàn thành đồ án tốt nghiệp và tìm kiếm nơi thực tập, Giang và nhiều sinh viên khác còn phải đối mặt với những câu hỏi lớn về tương lai khi AI đang thay đổi nhanh chóng.
Giang nhận định rằng sinh viên ngành IT hiện nay có thể chia thành ba nhóm tâm lý chính. Nhóm đầu tiên cảm thấy hoang mang và mất phương hướng trước sự phát triển của AI. Nhóm thứ hai có thái độ bị động, chờ đợi và chưa chủ động thích nghi. Cuối cùng, nhóm thứ ba là những sinh viên chủ động, tích cực học cách sử dụng các công cụ mới và tham gia các dự án thực tế để nâng cao kỹ năng.
Anh Nguyễn Đức Thiện, một lập trình viên tại công ty TNHH Công nghệ và Giáo dục Medoo, cho rằng sự xuất hiện của AI không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một phần tất yếu trong công việc. AI có thể giúp kiểm tra, đánh giá, và tái cấu trúc mã nguồn, thậm chí hỗ trợ việc lập trình. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi lập trình viên phải có khả năng tư duy sâu hơn, hiểu rõ logic hệ thống và nắm vững bối cảnh tổng thể của dự án.
Bà Trần Hồng, Giám đốc nhân sự tại Công ty Cổ phần Nhân lực Quốc tế HRI (HRI Group), cho rằng cơ hội việc làm cho sinh viên mới ra trường ngành IT đã giảm rõ rệt, khoảng 50%. Ngay cả cơ hội thực tập cũng không còn nhiều như trước đây. AI đang thay đổi sâu sắc cách doanh nghiệp tuyển dụng nhân sự, từ số lượng cho tới tiêu chí lựa chọn.
Các doanh nghiệp hiện nay cần những người không chỉ có chuyên môn mà còn biết vận dụng công nghệ một cách hiệu quả. Điều này không chỉ áp dụng cho những người đã có kinh nghiệm mà còn đối với các sinh viên mới ra trường. Sinh viên cần biết cách tận dụng AI để tối ưu hóa công việc, chủ động học hỏi và sẵn sàng thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ.
Để tăng cơ hội việc làm, sinh viên ngành IT cần rèn luyện kỹ năng mềm, khả năng tự học, làm việc từ xa, giao tiếp quốc tế và quản lý công việc hiệu quả. Kinh nghiệm làm dự án thực tế, thành tích trong các cuộc thi học thuật hoặc đóng góp vào các dự án mã nguồn mở cũng là những điểm cộng lớn.
Trí tuệ nhân tạo không chỉ đơn thuần là một cơn bão quét qua ngành CNTT mà còn là một cơn sóng ngầm đang âm thầm định hình lại chuẩn mực mới của thị trường lao động. Trong bối cảnh này, sinh viên IT không thể tiếp tục học theo lối mòn hoặc chỉ dựa vào giáo trình và tấm bằng đại học.
Thay vì lo sợ bị thay thế, sinh viên nên tập trung vào việc làm chủ công nghệ, bắt đầu từ việc xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc, phát triển khả năng tự học, tư duy phản biện và kỹ năng giải quyết vấn đề. Thay vì phụ thuộc vào AI như một “phao cứu sinh”, hãy coi nó như một “cộng sự thông minh” giúp nâng cao năng suất và sáng tạo.