Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có thể thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21. Đất hiếm được xem là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và hệ thống vũ khí tối tân.
Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác chiếm tới 90% trữ lượng của riêng Trung Quốc và gần 40% trữ lượng toàn cầu. Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ tuổi của Đại học Bắc Kinh là Đinh Đạo Hành đã phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Bắc Đại, đã xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm.
Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã phát hiện ra rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định lâu nay, mà đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất vẫn là công nghệ tách chiết vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư khai thác trong nước. Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật mà là lợi ích chiến lược sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang.
Đất hiếm là một trong những tài nguyên quan trọng nhất trong sản xuất công nghiệp hiện đại. Các nguyên tố đất hiếm được sử dụng rộng rãi trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và hệ thống vũ khí tối tân. Do đó, việc kiểm soát nguồn cung đất hiếm trở thành một vấn đề chiến lược quan trọng đối với các quốc gia.
Trung Quốc đã chủ động đầu tư vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm trong nhiều thập kỷ qua. Việc này đã giúp Trung Quốc trở thành nhà sản xuất và cung cấp đất hiếm hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc đã khiến nhiều nước phát triển phải tìm kiếm các giải pháp thay thế.
Phát hiện mới về nguồn gốc của đất hiếm tại Bạch Vân Ngao Bác có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn. Tuy nhiên, việc khai thác và sử dụng đất hiếm vẫn còn nhiều thách thức về công nghệ và môi trường. Các quốc gia cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc khai thác và sử dụng tài nguyên này để đảm bảo phát triển bền vững.