Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý và Khoa học Công nghệ giáo dục tại Đại học Bách Khoa Hà Nội, đã lên tiếng cảnh báo về nguy cơ kẻ xấu lợi dụng và thao túng tâm lý trẻ em thông qua các kịch bản tinh vi. Những kẻ này thường tạo dựng lòng tin nhanh chóng bằng cách lắng nghe và đồng cảm, sau đó thao túng tâm lý của trẻ. Điều này có thể xảy ra với bất kỳ đứa trẻ nào, không phân biệt tuổi tác hoặc hoàn cảnh.
Mới đây, trường hợp của một bé gái 13 tuổi ở Tây Hồ, Hà Nội, may mắn được tìm thấy tại TP HCM sau 3 ngày mất tích đã gây xôn xao dư luận. Sự việc này một lần nữa đặt ra vấn đề về sự an toàn và bảo vệ trẻ em khỏi những kẻ có ý đồ xấu.
Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà cho rằng khi một đứa trẻ bị lừa, nhiều người thường phản ứng với sự ngây thơ và cho rằng trẻ thiếu kỹ năng sống. Tuy nhiên, thực tế là những kẻ xấu thường đưa ra những kịch bản tinh vi và các đòn thao túng tâm lý được tính toán từng câu chữ. Điều này có thể khiến bất kỳ đứa trẻ nào cũng trở thành nạn nhân.
Trong vài tháng qua tại Việt Nam, đã có nhiều trường hợp trẻ em bị lừa đảo và thao túng tâm lý thông qua lời nói và các hình thức trực tuyến. Những kẻ xấu thường lợi dụng sự thiếu hiểu biết và sự tin tưởng của trẻ để ép buộc chúng thực hiện các hành vi không an toàn.
Chuyên gia cho rằng trong bối cảnh hiện nay, việc nhận diện các yếu tố khiến trẻ dễ bị thao túng tâm lý là vô cùng quan trọng. Các hình thức thao túng tinh vi như phủ nhận thực tế hoặc lợi dụng tình cảm có thể đẩy trẻ đến những tổn thương sâu sắc như rối loạn lo âu, trầm cảm hoặc vướng vào các cạm bẫy lừa đảo trực tuyến.
Để bảo vệ trẻ, chuyên gia chỉ ra các dấu hiệu để cha mẹ nhận diện nguy cơ từ đặc điểm tâm lý của trẻ, môi trường gia đình và các mối quan hệ xung quanh. Trong đó, trẻ có lòng tự trọng thấp, hay lo âu và có xu hướng tự đổ lỗi cho bản thân thường dễ bị thao túng nhất.
Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Mạnh Hà cũng chỉ ra các kiểu gia đình có thể làm tăng nguy cơ con bị thao túng, bao gồm gia đình thiếu quan tâm, kết nối với con cái, gia đình thường xuyên xung đột hoặc đổ vỡ, và gia đình có khoảng cách thế hệ lớn.
Chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng các mối quan hệ ảo trên mạng xã hội có tốc độ phát triển rất nhanh và có thể dẫn dắt trẻ vào các tình huống nguy hiểm nếu không có sự đồng hành và định hướng từ gia đình.
Để bảo vệ con, cha mẹ cần tinh ý quan sát và can thiệp kịp thời khi nhận thấy các dấu hiệu bất ổn. Phụ huynh nên lắng nghe con mà không phán xét, tôn trọng cảm xúc của con và dạy con về quyền riêng tư cơ thể và các hình thức thao túng tâm lý.
Cha mẹ cũng nên thiết lập các quy tắc sử dụng mạng an toàn và đồng hành cùng con để tìm hiểu về các xu hướng trên mạng xã hội. Bằng cách xây dựng một mái ấm tin cậy và trang bị cho con kiến thức và kỹ năng cần thiết, cha mẹ chính là lá chắn vững chắc nhất giúp con phát triển một cách lành mạnh và an toàn.
Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất ổn kéo dài, cha mẹ không nên ngần ngại tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia tâm lý gia đình để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.