Khám phá xác ướp phụ nữ tại Siberia hé lộ bí mật về kỹ thuật xăm cổ xưa
Một xác ướp phụ nữ được phát hiện tại Siberia, với những hình xăm động vật huyền thoại trên cánh tay, đang giúp làm sáng tỏ những bí mật về kỹ thuật xăm cổ xưa. Nhờ vào công nghệ chụp ảnh cận hồng ngoại độ phân giải siêu cao, các nhà khảo cổ đã có thể phát hiện ra rằng một nghệ nhân bậc thầy thời cổ đại đã sử dụng những công cụ chưa từng biết đến trước đây để tạo ra những đường nét phức tạp của hình xăm.
Xác ướp này thuộc nền văn hóa du mục Pazyryk, một nhánh của thế giới Scythia cổ đại từng tồn tại vào thời kỳ đồ sắt. Người Pazyryk an táng người chết trong các gò đất lớn gọi là ‘kurgan’, cắt sâu vào tầng băng vĩnh cửu ở Siberia. Chính điều kiện băng giá này, kết hợp với kỹ thuật ướp xác sớm, đã bảo quản cơ thể của nhiều quý tộc gần như nguyên vẹn.
Công nghệ ảnh mới đã giúp phát hiện rõ nét hơn bao giờ hết hình xăm trên xác ướp, mô tả các cảnh động vật chiến đấu kỳ ảo như hổ, báo và hươu. Đặc biệt, hình xăm trên cánh tay phải của người phụ nữ, khoảng 50 tuổi lúc qua đời, được tạo nên bằng những nét vẽ đều nhau, cho thấy trình độ tay nghề vượt trội của nghệ nhân.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng hình xăm được thực hiện bằng nhiều loại dụng cụ. Một số đường nét được tạo ra bằng công cụ châm đa điểm, số khác lại do một dụng cụ đơn điểm tinh tế hơn. Việc các đường nét chồng lên nhau hé lộ quá trình xăm diễn ra theo từng giai đoạn – nơi nghệ nhân tạm dừng rồi tiếp tục sau đó.
Rất nhiều nền văn hóa trên thế giới từng dùng gai cây hay gai động vật để xăm mình. Các nhà nghiên cứu hình dung công cụ đa điểm có thể là một chùm gai nhỏ được bó chặt bằng chỉ hoặc gân thú. Tuy nhiên, chưa có hiện vật công cụ xăm nào được tìm thấy, có thể vì chúng được làm từ vật liệu dễ phân hủy theo thời gian.
Kết quả nghiên cứu này không chỉ giúp ta hiểu về nghệ thuật xăm mà còn xem chúng như những dấu ấn cá nhân và biểu tượng văn hóa đặc sắc của từng con người thời cổ. Thông qua việc nghiên cứu những hình xăm này, các nhà khoa học có thể tái hiện lại phần nào cuộc sống và văn hóa của người Pazyryk, cũng như những kỹ thuật và công cụ được sử dụng trong quá trình xăm.
Một nghiên cứu mới đã được đăng tải trên tạp chí khoa học.